P1050813
384 IUSTYN SKOWRON
śniejs/e inskrypcje runiczne pochodzą / północ nych Niemiec i Skandynawii / lat 150 250 po Chr. (Ilkjttr 1007, 118). Stamtąd mogły rozprzestrzeniać się "raz / wędrującymi plemionami germańskimi w różnych kierunkach w Hu ropie. Jedyny, jak dotąd pewny, znany mi zabytek / wyobrażeniem run / terenów Polski pochodzi / grotu z zadziorami / grobu w Rozwadowie, pow. Tarnobrzeg, woj. podkarpackie (Srmszko I*ts6). Według R. I Paega. są na nim runy. którym trudno nadać jakiś sens {Pagc 1998. 28). Byc może stanowiły jedynie formę ozdoby. Liczne przykłady ornamentów geometrycznych, jak i byc może narracyjnych zachowanych na wielu naczyniach kultury przeworskiej me mogą posłużyć tu. jako analogie. Na żadnym z nich nie ma tak wyraźnie wyselekcjonowanego pola / w rysow anym symbolem czy znakiem. Należy jedynie żałować, ze zachowany fragment naczynia jest tak niewielki. Bezpośrednią i najbliższą analogią są zachowane napisy runiczne ze stanowiska bagiennego Illerup A. W zachowanych tam inskrypcjach runicznych występują a/ cztery znaki identyczne ze znakiem z Patok Są to wszystko napisy czytane z prawej do lewej strony. Prawie wszystkie stanowią zapisy imion męskich. Jeden znajduje się na dwóch grotach włóczni, a dwa pozostałe na srebrnym imaczu (Iłkjarr 2007. 15. 117). Pewną, dosc odległą terytorialnie analogię znaków runicznych na ceramice, ale bez wyodrębnionych poi w postaci kwadratów, może stanowić popielnica z cmentarzyka w Lo-veden Hill (Lincolnshire) w Angin Zespoły run wycięte na górnej partii brzuśca tego naczynia są pooddziełane pionowymi liniami oraz zamknięte w pasie szeroko rozstawionych, dookolnych hnu ntych. Według R I. Pagca, część z nich może byc imieniem spalonego człowieka. Zostały także wykonane na przesuszonym naczyniu przed wypaleniem. Popielnicę datuje się przypuszczalnie na VI w. po Chr. (Pagc I99S. 36 oraz fotografia bez numeru na lei stronie). lak widać. wnęks2o>c przytoczonych przykładów dotyczy zapisu imion męskich. Być może i na ułamku naczynia z Patok znajduje się unię rozpoczynające się na literę a lub ar?
.Autor tej pracy me czuje się powołany do dalszei analizy tego wyjątkowego znaleziska Niemniej, kojarząc wcześniej rozpatrywane dość liczne elementy jutlandzkie i wielbarskie w strefie zasiedlenia doliny środkowet i dolnej Bzury należy dołączyć do nich także ten rodzai zabytku (Skowron 2006.99-100).
w śród dóbrae zachowanych luźnych oru.fi l
żelaznych znajdują się dwa groty broni dr/Cu•' du/y fragment struga, przebijak, trzon nieokrT1' nogo narzędzia, dwie zapinki, dwa łebki n.tm nadto znaleziono osełkę z piaskowca, z \Vyra^ °* śladami użytkowania oraz ułamek wióra kr / ^ ^ nego(ryc. 8:1-11). m,en-
Pierwszy gro. (ryc. 8:1) o długości całkowi* 20.2 cm ma tuleję « przejście w liść zdobione io belkowatym ornamentem, prawdopodobnie t[ wionym. W tulei tkwi fragment nńu. Grot p0lJJ wa częściowo patyna ogniowa. Można go zaliczyć do typu XIX wg P. Kaczanowskiego. Groty takie są charakterystyczne dla fazy C młodszego okresu rzymskiego, a przede wszystkim dla podfozy C Spotyka się także nieliczne okazy jeszcze w fazie C (Kaczanowski 1995. 2). Drugi grot (ryc. 8:2). także pokryty patyną ogniową ma długość 12,2 cm i reprezentuje typ XVI wg P. Kaczanowskiego. Grot jest dość smukły i ma tuleję zdobioną u podstawy dwiema dookolnymi liniami rytymi. Wew nątrz tulei tkwi zachowany nil. Groty typu XVI są charakterystyczne dla taz C-C. młodszego okresu rzymskiego. Egzemplarze bardziej smukłe i o dłuższych tulejach występują już. w inwentarzach fazy B, starszego okresu rzymskiego (Kaczanowski 1995. 24). Wydaje się, że grot z Patok należy właśnie do okazów starszych.
Z zachowanych narzędzi (ryc. 8:3-5) jedynie o dużym fragmencie struga można powiedzieć więcej. Dwa bardzo podobne okazy pochodzą z cmentarzyska w Chmielowie Piaskowym, woj. świętokrzyskie, z grobu 59. (Godlewski - Wichman 1998, 41. grób 59:7). Grób z Chmielowa Piaskowego jest datowany na fazę B. starszego okresu rzymskiego. Jednak strug z Patok może być datowany tylko ogolnie na okres rzymski.
Znakomicie zachowana jest zapinka typu E wg J. Kostrzewskiego (ryc. 8:6). W całości pokrywa ią patyna ogniowa. Zapinka ma długość 6.2 cm. Jest starannie i elegancko wykonana. Fibule tego rodzaju na obszarze ziem Polski są charakterystyczne głównie dla kultury oksywskiej, skąd pochod/i największa liczba egzemplarzy (Botanice 200*. 92). Z obszaru kultury przeworskiej najbardziej po dobny okaz pochodzi z cmentarzyska w wic - Wilanowie z grobu 88 {Marciniak 1^57. LXXX:7). Zapinki typu E są bardzo podobne do h-bul typu D wg J. Kostrzew skiego i często z mmi my
«5
gCUWSKOONADNK/l KUŁTWtY Mc/,
UJMłUJ/t IKXXĄ MllmiiWŁA
A tX9ŁKA RAWKĄ
wybrane «bjtło tutor l -P trfam. I * puikowet, 11 - autgrwahite Stmrfundr I Enen. 10 żandarm. 11
R>C 8 Patoki, gm Komptna. woj łódzkie -Ath 8. Patoki. Gem. Komptna. Worw Łodt
Wyszukiwarka