P1060436

ami*! obciążonymi sprawami materialnymi; nic należą oni do kapituły klasztornej i mc podJcg*M wszystkim wymogom życia klasztornego, fanagają im chłopi pańszczyźniani należący do opactwa, jak również pracownicy najemni. W pobliżu klasztorów benedyktyńskich mieszkają mężczyźni i kobiety, najczęściej owdowiali, którzy po przekazaniu swych dóbr klasztorowi otrzymuj* od niego stałą pomoc duchową i materialna. Aktywność intelektualna mnichów, która kwitła jeszcze w XI w., maleje oa skutek stałego rtuwoju życia liturgicznego. W skryptoriach Cluny wciąż się pracuje. W okresie od X do XIII w. biblioteka Cluny była najbogatsza na Zachodzie, po Monte Cassino. Publiczna i prywatna lektura Pisma Świętego była szeroko praktyków Szkoła klasztorna w Cluny słabo się jednak rozwinęła, zaś daywnośćiBtcktaualna pozostała ograniczona. Wielkość Cluny wyraziła się dużo bardziej w dziedzinie twórczości artystycznej, rodząc i rozpowszechniając nowe formy sztuki romańskiej.**

Mnich-kapłan

Głębsza przemiana polegała na klcrykalizacji mnichów Cluny. Pierwszymi mnichami na Wschodzie byli ludzie świeccy. W późnym średniowiecza opactwa zachodnie składały się głównie ze świeckich, przebywało w nich tylko dwóch lub trzech księży, którzy udzielali sakramentów swoim braciom. Ogromne znaczenie przypisywano liturgii, wymagającej wielu duchownych do odprawiania nabożeństw; pierwszoplanowe miejsce May św. w religijności w Cluny spowodowało zwiększenie liczby księży i diakonów w opactwie macierzystym i ionydi jemu podlegających. Oprócz mszy wspólnej, mnisi odprawiali prawic codneame własne msze poranne W Cluny mnich benedyktyń-rfa jest bardziej knęrirrm odprawiającym nabożeństwa niż człowiekiem świeckim odbywającym pokutę

Reguła Cluny i jej oddziaływanie

Opat Ouny kierował zarówno swoim opactwem - ponad ąoo akramików za Hugona - jak całą kongregacją. Jego władza rozciągała się na wszystkie klasztory związane z Cluny. Pod koniec XI w. podlegało mu 1450 klasztorów - w tym 813 we Francji, 109 w Niem-

* ara ira*»—WM*pnrtwa»nMipota»Pca>rt«m»Ka«tt lamin iw ol tonwwi6w

»Vlw.

g zra.ao*Maieairaaraiwamra*»w«—>a4iroMiaw«waMwr.a. i>a-ra».

m dech. 23 w Hiszpanii, 52 we Włoszech, 43 w Brytanii - i ponad 10 tysięcy zakonników. Struktura Ouny wprowadziła zależność filii od opactwa reformatorskiego, tworząc w ten sposób rodzinę klasztorną Nie była to jednak jeszcze prawdziwa reguła zakonna, ostatni etap ewolucji, która doprowadziła do przegrupowania klasztorów, czego dokonało Citeauz w wieku następnym. Klasztory związane z Ouny dzieliły się na przeoraty, opactwa podległe i opactwa afiliowane. Przeorat zależał bezpośrednio od archiopata, który mianował przeora i sprawował kontrolę. Nowicjusze odbywali regularnie praktykę w macierzystym opactwie i każdy przeorat płacił podatek roczny Cluny na znak podporządkowania. Przeoraty stanowiły większość klasztorów należących do Cluny. Opactwa podległe miały opata, ale zależał on całkowicie od Ouny. W opactwach afiliowanych archiopat zachował prawo zatwierdzania wyboru opata. Cluny, które czasem narzucało swe rządy, oskarżano o imperializm. Niektóre opactwa oparły aę naporowi Cluny i uwolniły się spod jego wpływu, jak na przykład Vfetełay, Wyjątkowy autorytet archiopata, wysyłającego wszędzie swoich emisariuszy, rządzącego potężnym i bogatym zespołem klasztornym, wzbudzał zazdrość innych oparów i biskupów wzburzonych rosnącą władzą „czarnych mnichów”. W praktyce klasztory należące do Cluny nic tylko rozpowszechniały reformę klasztorną, ale stały się również ośrodkami działalności duszpasterskiej. Mnisi głosili słowo Boże, spowiadali, odwiedzali chorych. Liczne przeoraty stały się wiejskimi probostwami. Przeoraty Ouny, jako nowy etap żyda religijnego w okręgach najbardziej odizolowanych, przyczyniły się do ukończenia chrystianizacji wsi Zachodu. Poza tym mnisi Cluny byli głosidclami pokoju Bożego, apostołami prawa gośdnnośd, w ówczesnym bezwzględnym świecie. Współdziałali także w rozpowszechnianiu reformy kościelnej od chwili jej rozpoczęcia przez papiestwo. Reguła Cluny była więc „odpowiedzią ducha katolickiego na chaos feudalny”.*

5. Początki reformy kościelnej

1 tak Cluny przechodziło samorzutnie od reformy ściśle klasztornej do reformy ogólnej silnie oddziałującej na świat duchownych 1 świetkidi. Inne ośrodki działały w podobnym duchu. Klasztor w Brogne niedaleko Lićgc w połowie X w. został zamieniony na klasztor benedyktyński,

Ml