P1060507

_imują b.udzo rzadkie w kulturze pr/ew_0r5r „ WyWkOUł P°^J?w Lulolu Mokiyrn i żólwin.c W p_lcnv ^

1>    znane    _ucho poziome. zaznaczone z;, po^

mbl ^{151 )CS1}    b£™ę podkreślono do4>

_pr/,padk _kt6[Cg0 górna , dotaą _/aznacz0n>nn po stronic wcwnę_ltJ

^tonu króikwii    ..^dujc się orrerment złożom z kilku ^

T, 1 pranej ' ^ ^sW? ™,,omci Całość ornamentu była pierwotnie _Ujęl. Lmrach' jedne, dłuższej'^‘^eh zachowała się tylko jedna, górna. F_ragn^ fvdu.cMed'"e«l'™epo™^_{(o xx}„ ₃₎ dekorowany jest ujętym u dwie |_itttt ceramik pochodzącą *    zachowanej części) z trzech naprzenuanle*

punktami, powstałych z para polkoh o zró*,.

co\vanvm promieniu    ceramice kultury przeworskiej odkrytej _m

Analogiczne zdobienia    ^ ₆₉ (Marciniak 1957. tabl. LXl. 3) -

cnenunraskach » » ^-zomch lmu przciyuaną. oraz we Wszcdzenm. g_ra mol"' wiszących ła-zkow zaa ■    _$ ,_{a) pI7ypis 2 s} 201. tabl 226 c i f

Mogilno, wo, bydgoste _lnon,/_inpcln)om ch drobny mi kreskami par polokrygow. ^{192v 5} hlin^ic hikami a sredmcami oparty ch na pojedynczych liniach ogram, "j,^t^n^izmrankni literaturze (Koszewski 1919_, 200. przj,,, ofiuailonw o podobmc zdób,om ch fragmentach ceramik, znaleziony ch w Białej, gm Trzcianka woj pilskie oraz na cmentarzysku w Szlichtyngowcj-Gorczymc. gm loco. «0J leszczyńskie, grób 11 (op cii, Należy tu podkreślić fakt. ze motyw ten pojawia Się JUZ w fazie 1 kultur, prrewoiskicj. której przykładem są cmenlarzyska w Wilanowie I SzJidm ngowej-Gorczynic Grób z pierw szego z. wy mieniony ch daiowano zapinką typu A (Marciniak 195*?. tabl LXL ⁷) drugiego — zapinką t>pu C (KosUTCwski 1919, s. 257. 304. 318. 320)

Znaleziska z Białej i Wszcdzcma pozbawione są możliwości tak precyzyjnego datowana Ovidę / Lutola Mokrego przy porzadkoyvujcmy fazie I. natomiast osadę w ŻoKsirae — fazie I-II (por s 22-23 niniejszego opracowania — misy odmiany 8)

W ceramice grupy gubinskicj kultury jastoifskicj nie natrafiono na podobne elementy zdobnicze, choć często zdarzają się one jednak w kręgu jastorfskim. a mianowicie na Półwyspie Jutlandzkim i Zelandn-Kraghcdc. Vogn (Dąbrowska 1988. s. 172.

*\^{c 1} .^{c ll} •*' k) Zespoły grobowe, w których one wystąpiły , datuje się na czasy odpoyi^ fazie II kultury przeworskiej (op cii. s 1747

bardzo    kzy^olmiowc w zdobieniu ceramiki pojawiają się

iyc 16~*>1) Sa w^ iJk ui⁶⁵'^{0 P}°^Znohak/tacko‘^wc/csnolalcI'^sk,,n (Muller 1985 twe 16.2*    “ ^h ^ 0^ <op Ci.. ryc 16. ,7-19,. bardziej zaoktąglo*

W okresie    >⁶' »• ». 107. 116; 21, 166-171)

^c 'auniourg (Muller 1985. ląbl 45 iu » w ^,w,n> J^c L U,IC . *)' ^a Czczonych grobow Bmrkm -u ^{grob V; Wcs}terhauscn (tabl 55, 1, •*.

'£?*+**• - Smlowe CL⁴⁹ ^ ^6?' ⁴⁾ °^WC P->^k,adÓ"

2S    do podobmc prani    ^0ra/ P⁰²⁰*^ pięć z rcsziy terenów

^sk^>°* 8dy istniah ____? zdobnictyyą z okrętu haic-n .^b^______,_A«._n*iat<>ń*

^siąpiły ty lko pojedyncze omuLT*¹™ ^{da!0wać bardzo szcroko ,u}* ^LTC_D’ r/ysk z Naumburg (Muller 1985    ^/dob,cń Znamy je tylko z cmenia*

ZC /JliszC7AmZ-I.    '    '• *^)» Rrób V Wrc1f>rhaiic/>n    55 1 4.

'y Jeszcze na tych term*^¹?³ ' ^okrcsu talszlacko-wczcsnolatcń-

^,tur> . który ch geneza tkwiła w kręgu

halsztackim (por rozdziały V-VII niniejszego opracowania) W rozwiniętym okresie lateńskim motywy te zostały zastąpione innymi opartymi raczej na linii kata prostego i figur geometrycznych niż linii falistej.

Na Środkowym Nadodr/u ceramika zdobiona delikatna ornamentacja ryta ujęta w pasma biegnące poniżej wylewu stanowi zaledwie około 1% uzyskanego materiału Wynika to z. faktu, że zdecydowana większość ceramiki pochodzi z osad. a cmentarzyska są reprezentow ane więcej niż marginalnie Podobnie prezentują się naczynia o czernionej powierzchni, których fragmenty stanowią w materiałach osadniczych około 1% zebranej ceramiki Na około 20 arach przebadanej osady w Bieganowie znaleziono fragmenty tylko jednego, silnie zniszczonego, naczynia o czarnej lśniącej powierzchni Natomiast osada w Żólwinic. przebadana na powierzchni około 3 arów dostarczyła kilkudziesięciu fragmentów ceramiki czernionej, pochodzących przynajmniej z kilkunastu naczyń, co w porównaniu z osadą w Bieganowie stanowi interesujący matenał badawczy. Różnice między tymi osadami nic dadza się w chwili obecnej wyjaśnić w sposób przekonywujący. Oba zespoły są równoczasowe i pochodzą z fazy 1-11

W przypadku ceramiki grobowej również nie możemy ustalić jakichkolwiek prawidłowości w występowaniu określonych jej typów Na st 2 w Stmmienmc grób 10. wystąpiła tylko ceramika barwy rdzawobninatnej; na st 12 w Bojadłach, grób 1. była to w większości ceramika bninatnoszara. w grobie 1 na st 11 w Bełczach — ceramika obydwu rodzajów reprezentowana w równych proporcjach

Ceramika kultury przeworskiej na Środkowym Nadodrzu stanowi zwarta stylistycznie grupę obejmującą formy charakterystyczne i wspólne tylko dla 1 i II fazy rozwojowej tej kultury. Na ten okres przypada pierwsza faza ceramiczna kultury przeworskiej. Już w fazie I pojawiają się wszystkie typy ceramiki, których na omawianym terenie wydzielono aż 11. Krawędzie naczyń ukształtowane są według wariantów a. b lub c. a w nielicznych przypadkach pojawiają się już naczynia o wariancie d ukształtowania brzegu, który jest charakterystyczny tylko dla terenów Środkowego Nadodrza. Fazę II cechują nadal wszystkie opisane wyżej typy ceramiki, warianty ukształtowania brzegów, a z nowych odmian pojaw ia się jedynie odmiana 8. tzw ..duże kubki”. Bardziej szczegółowe rozwarstwienie typologiczno-chronologiczne ceramiki na Środkowym Nadodr/u nie jest w chw ili obecnej możliwe, gdyż zdecydowana większość form pochodzi z osad. a zabytki z cmentarzysk są nieliczne.

W sposobie opracowania powierzchni naczyń — wygładzanie, chropow accrne. ornamentacja ryta — nie stwierdzono również żadnych różnic, które wynikałyby z przesłanek chronologicznych i pozwalały tui tej podstawie zakwalifikować posiadany matcnal ceramiczny do określonej fazy rozwojowej Jedynym odstępstwem od tego jest w dekoracji ceramiki motyw krzywoliniowy — łuczki i pólokręgi, który wydaje się byc bardzo wczesnym i należy go łączyć już z pierwszą fazą kultury przeworskiej

Na Środkowym Nadodr/u stwierdza się brak pewnych typów naczyń, takich jak wazowatc i dwustożkowate. należących do późniejszych faz rozwojowych kultury przeworskiej, nic występującej juz wtedy na omawianym terenie

37