P1030693
nym. Rok później książka ta ukazała się w przekład*? Joanny Guze * a wcześniej jeszcze jej obszerne fragment publikowane byty w prasie literackiej. Znana więc była w Polsce od razu nawet tym pisarzom, dl.i krórych niedostępny był oryginał francuski. Jeśli zważy, że polska publikacja książki Camusa przypadła na kulminacyjny moment odrabiania paroletnich opóźnień w znajomości literatury francuskiej I tu wów;;: tłumaczenia z literatur zachodnich były najważniejszym wydarzeniem w życiu literackim, oddziaływanie Upadku staje się zrozumiałe, stanie się zaś zrozumiale jeszc/t bardziej, gdy zwróci się uwagę na charakter polskiej produkcji prozatorskiej tuż po roku 1956, kiedy jej zasadniczym elementem był wielki rozrachunek ze wszystkim: 2 niedawnymi latami narodowej przeszłości i historią w ogóle, rozrachunek i sobą samym i aktualnymi formami żyda społecznego. Forma narracji-mono-logu wypowiedzianego miała Wszelkie dane, by stać się literacką ekspresją owego rozrachunku, by nadać mu kształt.
Jest więc niezaprzeczonym faktem, że u początków rozwoju monologu wypowiedzianego w Polsce znajduje się Camusowska La Chute. Nie znaczy to jednak, że | 'autor Obcego rzeczywiście tę formę narracji wymyślił, re jest ona jego indywidualnym wynalazkiem literackim. Nic znaczy nie tylko dlatego, że w literaturze nie .«'ma nigdy absolutnych wynalazków. Można bowiem wskazać utwór należący do światowej klasyki, z którego Camus w Jakiejś mierze zaczerpnął formę opowiadania, są nim powstałe w r. 1864 Notatki z podziemia Dostojewskiego, zwłaszcza zaś ich część pierwsza, zatytułowana Podziemi* ». W Upadku odnaleźć można nic
• a Ci mu*. Upad*. W». J. ©as*. W.m*,w» IMr. w«*iu- iniw-Bwełt w nwtrjto **ta*kt „druk uZoAcwno w nału r. mm-
***** "» ** ««*»•! W literał u ii* Iccnou-
M.e) pr&Sa tąpmąta ****«»«.>'*• m ow*s«fc|C« mo„0
w
tylko centralną zasndę konstrukcyjną Smutek, ale także mcrag bezpośrednich aluzji do dzieła Dwflojewdaefo, które świadczą, że mamy tu do czynienia ze świadomym kształtowaniem związku, a nic przypadkową zbieżnością czy zależnością. Istotne Jest jednakże to. że monologowi wypowiedzianemu w Polsce patronuje Camus, te Upadek stanowi punkt inicjalny w rozwoju tej formy opowiadania po roku 1956, te nawet nawiązania do utworu Dostojewskiego świadczą 0 pośrednio1 iwie autora Mitu Syzyfa. Podobieństwa pomiędzy Upadkiem « utworami polskimi rzucają się od mu w oczy przy pierwszym czytaniu, tak że nawet nie warto ich wykazywać. Są oczywisto. Pozostaje więc opis formy i przyczyn jej niezwykłego powodzenia.
Już w pierwszych zdaniach Jakiegokolwiek utworu tego typu^ijawnia się szczególnie wyraziście ta funkcja językowa, którą Roman Jakohson nazywa funkcją fatyc2iią: zasadniczym przeznaczeniem słowa jest na-
logu. w latfidt ilmuli i—ijrii Mpal po etneo mflumi w r>ł1al Ntid cjtla Sulatrlna. zatytułowanej Wpinania «
Diliiacl dba o koDMł«tiCK r«ą1kw«ufe prayfenj foccj. aMo •O (Unici alt DOMOłtnU t Caoa1 wtąt1 H i tradycyjnym: goataciaol opowiadania w p\«rwiir] oaoblc. O ztMunkii Upadku lio ooainjawzklogo pi Mli: 8. prł.ybylttkl, Cu mus I Dasco|uu>ifc| nad Opad1 lew, ..Paliły k1'1 IOW. nr 38; J. lllooli-Mlclin), Ł« prtf.1«ac d« 1'imtli'ntlf, Parts uei. *. U - M oraz O, O. atram, Th1 Tham1 nf Kabclłlon In cft1 YfOrkt 0/ Camus and OiwloluwUt/, „Rowuc de Utteraturo Cdrunu**" >»1• nr H, ». 348-39?. Kołatkom ł jiodsłcmln OastoJcwskietlO poświęcono ogromna literatur1 aitłraacyoina, dotyczy ona jednak prztde wbsjsI-Kim len problematyki łiioiotleincij. Ze wzstedu na problematykę Ut1r-r«ckq. jBkfl to genialne apowładanie mawia, warlo i1»ypomnl1« ro1-waianla N. M. Oslrkown o roli formy zpowledzl w twdrczrófl IJoato-J«wskle#o (w kulawe O illlia DiMtoJauMkOffO, Mmkwa W8J. fc 0-0>. Kwv»Oc te analizował równia1 N. a Ttubetocay, Dtxl»fn**V KtnNw, Tke llun wt. 1. llł-ltt. Oautnto pahrtęcll mm 1eol It de acfcbwtar. Sur tion aourctie1 de Dazucccnki, „NotmUe •**«■ rraaęalze" aa, nr IW, a. 91 ■ Ma.
11S
— Gry pawMoan
Wyszukiwarka