P1030698

oraz czasem przez silnie uwydatniona, gestykula< foniczną «. Twierdzenie to można zaoat rzyć, mówień ł.e zakłada się bezpośrednią obecność czytelnika. j,.J_n bezpośredni kontakt z narratorom, taki właśnie, w j_a? kim znajduje się jego fikcyjny partner. Wszelkie informacje wykraczające poza zasadniczy monolog są ,_tlu więc niepotrzebne, tak jak są niepotrzebne drugiemu aktorowi, bezpośrednio obcującemu z opowladaczetn

4

Wiemy już. że język monologu kształtuje się równic* w zależności od charakteru 1 zachowania odbiorcy. Toteż niezwykle znaczenie ma to, czy Jest on indywidualny czy kolektywny; w każdym z tych wypadków zostają zaktualizowane Inne wzorce stylistyczne. Wśród analizowanych opowiadań w dwóch tylko występuje adresat zbiorowy, ważąc decydująco na wypowiedzi narratora. Opowiadający bowiem zwraca się wówczas do tych form kontaktu Językowego, które kształtuję się zwykle wtedy, gdy nie Jest możliwa owa intymność bliskiego porozumienia, gdy powstaje pewien dystans pomiędzy dwoma biegunami stosunku językowego. W opowiadaniach tych (Sobie i Państwu Brandysa oraz Wielkie kazanie księdza Bernarda Kołakowskiego) przestrzegana Jest konwencja ustności: narrator nie odczytuje swojego przemówienia, improwizuje Je w momencie. w którym stanął przed publicznością, powstaje ono Jakby pod jej ciśnieniem. Monolog kierowany do odbiorcy zbiorowego odwołuje się do utrwalonych spo-

“ OMiykulasJa foniczna sra araaat* w narracji wypowiedziana! mnUjazn rota nl• vt    co wynika z JoJ bardziej ztnlatoktualtao-

wanofo charakteru to scatykulacjl w aUaaia por. rozpraw* H. Blrlwn-kamica Jałt jaat rraoiony „Pkurci" Gogola. Hura. M. Caarmittoha, W utatoall: Roai/Jaka a ■ Itala alptlMplei. oprać. M. N. Mayanowa 1 Ż aa lani. Waraaawa itru. a. Ml - u»>

sta

lecznic schematów wystąpień publicznych, do ukształtowanych stylów oracyjnyeh, w opowiadaniu Brandysa wyczuwalne jest nawiązanie do przemówienia jubileuszowego, w powiastce Kołakowskiego - do kazania ^H. Monologi skierowane do adresata zbiorowego tym się różnią od pozostałych, że mają charakter w mnie]-srvra lub większym stopniu parodystyczny.

Z dużą wyrazistością ujawnia się w nich to, co charakteryzuje w ogóle monolog wypowiedziany: odwołanie do stylów społecznych Tutaj są one łatwo rozpoznawalnym wzorem, istnieją bowiem w postaci utrwalonej. Odwołanie to jest również wyraziste w monologu kierowanym do odbiorcy indywidualnego, przywoływane są w tym zakresie także typowe formy potocznego komunikowania, takie np. jak wypowiedzi pijackie przy barowych stołach (Wzlot), o powieść przewodnika oprowadzającego turystów (opowiadanie Kabata). Jednakże ze względu na to, że te formy potocznego kontaktu Językowego nie istnieją w formie zapisanej, nie można wykazać stosunku narracji wypowiedzianej do nich, pomimo że intuicyjnie związek ten jest bardzo łatwo wyczuwalny.

Tak monolog kierowany do adresata indywidualnego, jak zwrócony w stronę adresata kolektywnego, ujawnia niezwykle istotną cechę wspólną. Można by ją nazwać jednoperspektywicznością narracji. Ta odmiana opowiadania nie pozwala .w zasadzie na pokazywanie zjawisk w innej perspektywie niż perspektywa wyraźnie zarysowanego i konkretnego narratora. On^u jest miarą wszystkiego. W zasadzie zakres przywoływanego świata Jest ograniczony jego horyzontem umysłowym,

u łutorMuJąco prwfcMwla sit; iprawi odbiorą? w prawno* monologu wypmrt«rfrMa«fO, w MoUU/arh s podriamM Dwtojuwiakgo. Odbiorca m Jeal w aaatti atóorwwy. narrator mmail|c>Mi iwmi M do aMfi prm „pros* padam*", icdaakte tak uttałtiOa mą wnowhM, l*\by jndwłl da Jed*«tk©w*fo interlokutora.