P1070600

rvch p«r homonimicznych został wyeliminowany z obiegu jeden sj i Linde pod hasłem przekaz odnotował właściwie dwa użycia hon.,,-no przestarzałe już w XVIII w. "przeszkoda, zawada’, motywów.-. czasownik przekazie ‘przeszkodzić ^#’ („Budował drugi zamek nieprzyjacielskiego, aby mu był na przekazie, iżby się _z niego nic mogli". Biel. 148) — oraz zależne od czasownika przekaza,- , ,, pewne odmian ki wyspecjalizowane, np. nakaz, rozkaz’, 'zakaz* , ka (..Wściekły, z groźnym do niego ozwał się przekazem *. Dmoc}

228). Współczesne znaczenie "przekazanie czego’ lub 'dokument prz, jacy" Linde podaje bez przykładów, na końcu artykułu hasłowego treść zupełnie peryferyjną.

Dla wielu par homonimicznych notowanych w słowniku Lindego zatraty żywotności stanowił wiek XIX. Była to na ogół homonimia sza na”, bo w relację homonimiczności wchodziły dwa zapożyczenia / nych języków, np. taras (z niem, Trass(e) drobny żwir') ^M i taras (p-dopodohnie bezpośrednio z czeskiego taras, pośrednio z śrgniem _r«rr 'wał ziemny’, a także 'więzienie'®⁷, albo wyrazy swojskie i poż\ ₇i_; zwłaszcza pochodzenia niemieckiego. Jako przykład można podać ' y ;.-n '_r 'dźwięk zmieszanych głosów' ludzkich' i gicar (por. współcz. niem. r;_c. wahr) 'gest powoda w sądzie, sygnalizujący, że podtrzymuje on swe oskarżenie’. czy celny wyborowy, świetny, doskonały’ (genetycznie związany z łacińskim (ex)cello 'wybieram', ale bardzo silnie przyswojony), i _Cf-ny — derywat niemieckiego z pochodzenia wyrazu cło. Pierwszy z tvch homonimów'. zaświadczony wielokrotnie w' tekstach, aż do dwudziestowiecznych włącznienie mógł długo wytrzymać konkurencji ze swym częściej używanym i potrzebniejszym w praktyce „sobowtórem” formalnym.

¥

Zbieżność brzmieniowa celny — celny reprezentuje zarazem cizi. izm. ho mon i m i i słowotwórczej, tj. strukturalnej tożsamości d« i watów utw-orzonych od różnych podstaw. Również ten zakres zjawisk < u-jęły w XIX w. procesy dehomonimizaeyjne. Zanikł np. homonim wyrazu pocróżny 'wiążący się z podróżą* (por. kufer, strój podróżny) — przymiot-

^w ..Sam jeden panował wszystkim i przetoż łatwiej wszystkiego dowiódł. mu nikt nic* przekaził; lecz póki mu też przeszkadzał Zbigniew, jakie wuętrzne ki bywały za niego". Biel. 90.

-Upusty gnojem, tarasem, darniom opatrzyć". Haur Sk. 146, L.

⁹¹ * Więzień, choć w smutnym tarasie, jednak o rychłym wyścia tuszy czasie Z:m XV/2, 1777, s. 363, Dor.); por. też do dziś używany czasownik tarasoioar "zapio:-* . zamykać’, dawniej też 'więzić’.

^H Por. przykłady szesnasto wieczne: „Godności nic patrzano ni na szaty c< Ino". Stryjk. Wjaz. C; „Celny a przedni”. Stryjk. Kron. A.; „Celny a zacny". Wuj N • 330 Sł Sz. — i dziewiętnastowieczne: „Kilkanaście korcy celnej pszenicy w ; ■ wmięszał". Rzcw. H. Pam. 442; „Za najcelniejszą krasawicę we wsi uchom.. Krasz. Jcrm. 42, Dor. Przymiotnik wywodzi się od rzeczownika cel !>'/..< kwiat czego’ („Sam cel stada". Oss. Wyr., L).

itfk podrd.-a. motywowany wvr*w

nb° «wt_W..wa, na „„orowo^r; ^d'"^tr- '‘^p "Z—«

wyr»^^v;    "•--Wy _pr„._d

wotme    ........

_svnt»ktyCzncRo ui cza,, j,._{Ro archał}/L ¹ ><* *rywM«m od ^Hmmika 'ucz......... ' ' 'ⁿ'^/ J^uz dz . hnmrm,^. .

rnnly ** ^tc4 P^yniotmk, ....... ¹ drnd” Say. _m , „    ,

""•".A- W«_M„

przewidzą

^T»iMCZOSvn.ka «cci«m , ,„_la| ,.    ^,U**^! - •“"Mm wjmM

‘i rma-

ł wygodny". Kłok. Turk ,68; ,._Do ” w^? ‘f*-*** — wadzą - Pot Arg. 214. L). w ,„.._k,óT_ru ^J"^VCh *"* POkoJi* _ry- ₍..W sukni wcz< _:    « Aontokatach-

I,or. 10»; ..But do nogi tw,, _m,„    J™’¹; «"• * -w**!" Ite

!.)• WiWodPtf ^w użyciu Współ. _z, _r„_m ._;    ^^UP^U1"« Bach F.p 55

natomiosi lormacja nomonimiczna pochodV ffcomu; Zaspokoić czyj., wymagani,’ - K:*    3*“

ist formacja homonimicz    ^{do rzeczownilc}* wwoda.

:Łń,Vmcża_s i ^;7:ZZć

Można byłoby naturalnie- wskavn.. ; -i.    . . .    . ^{x w}’

Można byłoby naturalnie wskazań i taVnp r^Li*. *

*    ~    uuwiunwi znaczz

niej. Nie Hmtrwala cnyba wieku XVI opozycja homonimow

^a.    ,    '    ----- ^ywycja nocnammow: wykrot

‘drzewo wyrwano z korzeniami przez wiatr* (związanego etymologicznie

krgt-j i u>ykrot (z oboczna noztarin mi.1^

,_ .    ....... .. nyiuuH

_z rdzeniem kręt-) i wykrot <z oboczną postacią wykrok ‘wyJUl. przestępstwo: „Od królestwa wykrot zowiemy tyraństwem". Petr. Pol. 220, L.). Proces* rr. ML-demnastowiecznym jest zanik rzeczownika wzór (< u?z * orać) pas uprawnej, zaoranej ziemi homonimicznego wobec słowa wzór model (<iozierać).

* Możliwe, żc w tym przestarzałym juz w XIX    f^ v₀^

różny Juliusz Słowacki w znanym dwuwierszu-. Jest u    m-

wie, na której usiadają podróżne żurawie . Lir Do* ^    ^ ^

fi£>V«tA<Hn bowiem 'żurawie podróżujące’ czy będące w podróży    s*

O wiele rzadziej sic zdarza, ze proces dehomommizacji doprowadza do usunięcia obu wyrazów tożsamych brzmieniowo. Tak właśnie zostały wyeliminowane pary polisty 'obfitujący w pola' (..Kraj (...) polisty (.. i i nadzwyczajnie żyzny”. Berw. Poezje II, 7, Dor.) — i polisty 'mający duże poły’ („To mi mignął rękaw Zosinego kontusza (...), to niebieska polista sukienka”. Kaczk. Murd. I. 97, Dor) oraz arcydzielny 'bardzo dzielny’mb "mający znaczną siłę. skuteczny (o przedmiotach)¹⁰¹ — i arcydzie- iy będący arcydziełem'^lłH.

lerpretacjo bowiem

Haur

^Spłata ma być wczesna. }^*£°**

tw „Rzemieślnicy mają być w swej profesji (...) na a*

Ek. 176. L.    ,    _rtr,₀» _MIask Ryt. 2: ^Potrzaśniesz naprzód

woinitjszy wzór żytem    ^L _{i a}rcvdziclny. uniwersalną prawie w ś*

Eh;    ^».ch    N«—- ^m

W ..Pług nad Szląskiem górzysty «*>- one......

^■1 ibid. l*e, ^L    nrawie w swie-

: OL

Eneldy Dor.

207