P1030877

istnienia Scytii nadczarnomorskiej rozwijała się natomiast w warunkach wzajemnego oddziaływania z kulturą antyczną, co przede wszystkim odbiło się na charakterze sztuki koczowników. Jednakże niezależnie od tych wpłvwów podstawowe wzorce kultury scytyjskiej nie ulegały zmianie i w okresie VII-IV w. p.n.e. pozostawała ona w swojej treści zjawiskiem typowym dla koczowników.

Charakter gospodarki Scytów wpływał na całokształt ich życia. Podstawę struktury gospodarowania stanowiła hodowla. Dostarczała ona prawie wszystkiego: koni bojowych, mięsa i mleka dla wyżywienia, wojłoku na odzież i do pokrycia kibitek ciągnionych przez woły itp. Liczebnością bydła określano też majątkową pozycję Scytów. Jeśli jednak przedstawiciele scytyjskiej warstwy zwierzchniej władali tysiącami sztuk bydła, to prostych Scytów, według świadectwa Lukiana (Scyta lub gość, 1), nazywano „ośmionożnymi”, jako że posiadali oni tylko parę wołów i wóz taborowy.

Koczowniczemu trybowi życia odpowiadał też zewnętrzny wygląd Scytów (rys. 5), odzianych w kaftany, wąskie spodnie i miękkie buty. Odzież ozdabiano futrem i naszywano złotymi blaszkami. Wspaniale przyozdobiona była też odzież znamienitych Scytyjek (rys. 6). Scytowie byli jednak nie tylko pasterzami, ale także wojownikami. Trzon wojsk scytyjskich stanowiła lekko-zbrojna konnica, lecz ich główną siłą uderzeniową były oddziały ciężkozbrojnych jeźdźców, uzbrojonych w pancerze, metalowe tarcze i hełmy. To właśnie ci dawni rycerze stepu wzbudzali strach w wojskach Dariusza i stawiali opór macedońskiej falandze (rys. 7).

Oryginalnym charakterem wyróżniała się też sztuka scytyjska, której motywem przewodnim był tzw. styl zoomorficzny (rys. 8). Przedstawienia panter, jeleni, górskich kozłów, wilków, ptaków i ryb, sceny walki między nimi zdobią broń, końską uprząż i inne przedmioty użytkowe. U Scytów reprezentowana była również sztuka monumentalna. Jej przykładem są kamienne wyobrażenia scytyjskiego praprzodka o wyglądzie surowego wojownika (rys. 9).

Symbolem siły i wielkości Scytii były kurhany jej kró-lów. Opowiemy o jednym z nich, Ćortomliku, położonym w pobliżu miasta Nikopol, obł. Dniepropietrowsk Ten królewski grobowiec składał się z głębokiego (11 m) prostokątnego szybu, w którego narożnikach były wydrążone podziemne, boczne pomieszczenia. W jednym z nich był pochowany scytyjski władca, a w przyległej komorze - scytyjska królowa i służący. Wraz z królem pochowano tu 9 ludzi i 11 koni towarzyszących swemu panu w drodze w zaświaty. Po knvawym pogrzebie nad mogiłą wzniesiono kurhan o łącznej objętości 75 tys. m³. Na zakończenie prac majestatyczną budowlę (jeszcze w czasie wykopalisk wysokość nasypu wynosiła 21 m) oblicowano kamiennym murem, wyraźnie oddzielają-

krj b ^V'^Znjes^^on^ ludzką górę od otaczającego ją

Rys. 8. Przykłady scytyjskiego stylu zoomorficznego Phc. 8. 3pa3Kii CKujicsKoro 3BipnHoro cnuiBK)

Rys. 9. Antropomorticzne, nagrobne stele scytyjskie wykonane z kamienia Phc. 9. AirrponoMopijim KaMHHicrarylciaijjiB

63