P1080844
oł0wn!!Jv!^^'*™ svm»<)L.cv.sv
LfTłKAIt RA ----
h sa mmi iądzc ' namiętności t/.lowicka naturalne, własnych sil ps>vh.c/nun. m w li)CZności /. jedną ze sfer kosmicz-
«o. z Miych ka/da »> r;.s duszą człowieka, jego „psyche".
nych. »•< r" ezlowick jest c/ęśc.ą Świata . podlega ht.marmc
Poprzez swoje ^ #lbo „pneuma" (zwana tez „iskrą").
W eK’^1 du>zy • ' * _ „ HArn nnpraŻVla SIC W świcfi#'*
Eschatologia
Radykalny charakter tego dualizmu rozstrzyga o charakterze doktryny zbawienia. Pneumatyczna jaźń znajdująca się w środku „tego świata jest wobec niego równie obca jak transcendentny Bóg. Gnostycy dążyli do uwolnienia „wewnętrznego człowieka” z więzów tego świata i jego powrotu do ojczystego królestwa światłości. Warunkiem koniecznym do lego jest posiadanie przez człowieka wiedzy o transcendentnym Bogu i o sobie samym, to znaczy o swoim boskim pochodzeniu, jak też o swym położeniu obecnym, a zatem także o naturze świata, która położenie to określa. Jak to ujmuje słynne sformułowanie waleńfyniańskic;
„Tvm, a) daje wyzwolenie jest wiedza co do tego, kim byliśmy, czy m się staliśmy; gdzie byliśmy i gdzie zostaliśmy wrzuceni; dokąd zmierzamy, od czego jesteśmy wybawieni; czym są narodziny a czym odrodzenie” (Etc. Th cod. 78.2)
Jednakże z natury samej sytuacji człowieka wiedza ta jest przed nim ukryta, gdyż „nieświadomość” jest istotą światowego istnienia, tak samo jak była ona zasadą, przez którą świat mógł zaistnieć. W szczególności nieznany w święcie jest transcendentny Bóg i pozostając w jego granicach nie sposób jest Go odkryć: dlatego potrzebne jest objawienie. Jego konieczność opiera się na naturze kosmicznej sytuacji, gdy zaś do objawienia dochodzi, zmienia
t° zasadniczo ową sytuację, to znaczy w odniesieniu do ..nieświadomości'’, a przeto samo jest juz częścią zbawienia. Jego zwiastunem jest posłaniec ze świata światłości, który przenika przez granice sfer, przechytrza Archontów, budzi ducha z. jego ziemskiej drzemki i udziela mu zbawczej wiedzy z ..tamtej strony*. Misja tego transcendentnego zbawcy rozpoczyna się jeszcze przed stworzeniem świata (bowiem upadek boskiego pierwiastka poprzedził stworzenie) i przebiega równolegle do jego historii, lak objawiona wiedza, choć zwana po prostu „wiedzą o Bogu” obejmuje całą treść gnostyckiego mitu. ze wszystkim, czego ma on nauczyć na temat Boga. człowieka i świata; to znaczy zawiera ona elementy systemu teoretycznego. Od strony praktycznej jednakże. jest to szczególnie ..wiedza o drodze”, mianowicie o drodze wyjścia duszy ze świata zawierająca sakramentalne i magiczne przygotowania do jej przyszłej drogi ku górze oraz tajemne nazwy i formuły, które utorują przejście przez każdą ze sfer. Wyposażona w taką gnozę, dusza wędruje po śmierci w górę, pozostawiając za sobą w każdej sferze pochodzącą z niej psychiczną „szatę”: pozbywszy się w ten sposób wszelkich obcych narośli, duch dociera do transcendentnego Boga i jednoczy się na nowo z boską substancją. W skali całego boskiego dramatu proces len stanowi część odbudowy boskiej pełni, która w czasach przed kosmicznych została umniejszona przez utratę cząstek boskiej substancji. Właśnie ze względu na nie bóstwo wmieszało się w przeznaczenie świata i dla ich odzyskania jego posłaniec wkracza w kosmiczną historię. Wraz z ukończeniem tego procesu zbierania utraconych cząstek, kosmos, pozbawiony elementów światłości, dojdzie (według niektórych systemów) do kresu swojej historii.
Moralność
W życiu doczesnym pneumaiycy, jak nazywali samych siebie posiadacze gnozy, są od wielkiej masy ludzkiej oddzieleni. Bezpośrednia iluminacja nic tylko sprawia, źe jednostka jest w sferze wiedzy niezależna (stąd bierze się nieograniczone bogactwo doktryn gnostyckich), lecz determinuje ona również. sferę działania. Mówiąc ogólnie, moralność pneumatyczna zdeterminowana jest przez wrogość wobec świata i pogardę dla wszelkich światowych więzi. Z zasady tej można wszakże wyciągnąć dwa przcciwmc wnioski i faktycznie oba znalazły swe skrajne przykłady: ascetyczny i libcrtyński. W pierwszym przypadku z faktu posiadania gnozy wnioskuje się o zobowiązaniu do unikania dalszego skalania sprawami tego świata, a więc do zredukowania
Wyszukiwarka