P1080936
244 gnostyckib systemy doktrynalne
Dźwigałem tc tzcay dopóki nic wypełniłem woli Ojca mego; ojcem mym jest Pierwszy Człowiek, jego wolę wykonałem.
Oto pokonałem Ciemność; oto ogień źródeł wygasiłem, bo gwiazdy obracają się w pędzie, bo Słońce odbiera oczyszczoną część Życia.
O duszo, wznieś oczy swe ku górze, przyjrzyj się swoim kajdanom... spójrz, wzywają cię twoi ojcowie.
Wejdź na pokład Statku Światłości i przyjmij twój wieniec chwały, wracaj do swego królestwa i raduj się ze wszystkimi Eonami.”
(Man. Ps. CCXLVI. 54.8-55.13)
W skierowanym do Adama objawieniu Jezusa znajduje się ostrzeżenie przed zbliżającą się Ewą. Początkowo Adam zastosował się do niego, jednak później Ewie udaje się z pomocą demonów uwieść go i tak rozpoczyna się łańcuch reprodukcji - doczesne unieśmiertelnienie królestwa Ciemności. Stwarza to konieczność doczesnej historii objawienia, która mając postać powiarzających się objawień, wiedzie poprzez Buddę, Zaratustrę i historycznego Jezusa do samego Maniego, i w istocie jedynie wciąż na nowo odnawia pierwotne objawienie Jezusa Świetlistego, które każdorazowo dostosowuje się do historycznego postępu religijnej świadomości.
„Z eonu na eon apostołowie Boga przynoszą tu nieustannie Mądrość i Dzieła. I tak w jednej epoce przybyły one [tzn. „Mądrość i Dzieła"] w osobie apostoła, którym był Budda, do krain Indii; kiedy indziej, poprzez Zaratustrę. do krainy Persji; w innym czasie przybyły na Zachód poprzez Jezusa. Po nich zaś. w tym czasie ostatnim, objawienie to i proroctwo zstąpiły przeze mnie, Maniego, apostoła Boga prawdziwego, do krainy Babel."11 27
Profctologia Maniego stanowi kontynuację starszej gnostyckicj nauki, najdobitniej objaśnionej w Pscudoklcmcntynach, mówiącej o „prawdziwym Wysłanniku, który od początku świata zmieniając wraz ze swymi imionami własne postacie przemierza Eon dopóki nic nastanie jego czas, gdy za swój trud namaszczony łaską Bożą osiągnie wieczneodpocznicnic” (Homil. III. 20).
Patrząc teraz, wstecz na kosmogonię dostrzegamy w niej następujące podziały. Ttzy ..stworzenia” zostały wskutek napaści Ciemności i jej konsekwencji wymuszone na bóstwie: stworzenie Praczłowieka z potrzeby wałki i ofiary', stworzenie Żyjącego Ducha (zwanego też Demiurgiem), aby wyzwoli ć wojownika walczącego przeciw Ciemności i. ponieważ wyzwolenie to nic było całkowite, aby ze zmieszanej substancji utworzyć wszechświat; stworzenie Wysłannika (nazywanego również Trzecim Wysłannikiem), aby wprawić wszechświat w ruch i uwolnić uwięzione w nim Światło. Tbj trzeciej misji Ciemność przeciwstawiła stworzenie człowieka, co z kolei spowodowało konieczność misji Jezusa Świetlistego, której celem był Adam. Uwiedzenie Adama, którego rezultatem była reprodukcja rodzaju ludzkiego, spowodowało, że cały dramat w wraz z nim misja Jezusa” znalazła swój ciąg dalszy w historii ludzkości. Historia świata w węższym sensie tego słowa należy do tej fazy boskiej historii, którą reprezentuje cmanacja Wysłannika: to jego zmieniające się hipostazy występują w religijnej historii ludzkości jako bóstwa objawienia, mianowicie u początków historii objawia się jako taki Adamowi „Jezus”, w jej punkcie kulminacyjnym objawia się Maniemu paraklct, zaś na mającym apokaliptyczny charakter końcu historii objawia się Wielka Myśl. Niebawem zajmiemy się tym ostatnim apokaliptycznym aktem historii.
Wnioski praktyczne: ascetyczna etyka Maniego
Wnioski praktyczne wypływające z tego kosmologiczno-sotcriologiczncgo systemu, które bez wyjątku sprowadzają się do postawy rygorystycznego ascetyzmu, są nadzwyczaj wyraźne. „Ponieważ upadek Hylc zadekretowany jest przez Boga, należy powstrzymywać się od spożywania wszystkich rzeczy, które obdarzone są duszą i jeść tylko pokarmy roślinne oraz to, co pozbawione jest zmysłowej wrażliwości. Należy powstrzymywać się od małżeństwa, rozkoszy miłości i płodzenia dzieci, aby skutkiem następstwa pokoleń boska Moc nie pozostawała w Hylc. Nie wolno wszakże, dla wspomożenia procesu oczyszczania rzeczy, popełnić samobójstwa" (Aleksander). Poza ogólnym nastawieniem ascetycznym, abstynencję od pewnych pokarmów uzasadnia się dwojako: aby bez potrzeby nic wiązać z ciałem, a tym samym nie więzić dodatkowej ilości świetlistej substancji, oraz - jako te nic sposób całkowicie tego uniknąć (zawierają ją także rośliny) - przynajmniej unikać zadawania bólu wrażliwej postaci Światłości, jaka znajduje się w zwierzę-
]g7 Z. dzieła „Szahpurukan" autorstwa Maniego, cytowanego w „Chronologii” Al-Birunicgo. Gdy Mam nazywa siebie również „apostołem Jezusa Chrystusa ma wówczas na myśli to, że także historyczny Jezus byt apostołem, mianowicie wiecznego „Jezusa Świetlistego", ale nic zakłada żadnego podporządkowania względem swojego poprzednika, ani co do osoby, ani co do przesłania C2y stanu „wybranego" kościoła; jeśli chodzi o dwie ostatnie sprawy, Mani. przeciwnie, przypisuje
wojemu przesłaniu i Kościołowi wyższość z racji ich ostatecznej i najbardziej uniwersalnej formy.
Wyszukiwarka