P1080938

248 GNOSTYCKIE SYSTEMY DOKTRYNALNE

mała. źc Słońce i Księżyc nic są w sianie odłączyć jej od maicrii (uwolni ją dopiero ostateczna pożoga).¹⁹²

..Każdego dnia coraz mniejsza liczba dusz [na ziemi)

podczas gdy oczyszczone, zmierzają ku górze/* ^ł —    -    (Efrem)

Bezsprzecznie jest coś imponującego w lej kosmicznej wizji, która dla manichejczyków była tak przekonywająca, Ze mogli oni stwierdzić, „jest t₀ oczywiste nawet dla ślepego" (Aleksander). Trudno byłoby nam zgodzić się z taką opinią, ale chętnie przyznamy, iż obraz Księżyca rosnącego i malejącego w związku z przenoszonymi przezeń duszami, wyobrażenie Słońca nie-ustannic oddzielającego i oczyszczającego boskie Światło, obraz Zodiaku przypominającego wodne koło nieprzerwanie czerpiące i przenoszące w górę duchową substancję, to wizja fascynująca, i że nadaje ona porządkowi wszechświata jakieś religijne znaczenie, którego nic posiadają złowrogie „sfery” innych systemów gnostyckich.

I tak w trakcie następujących pó sobie czasów, wezwań i obrotów kosmicznych „wszystkie cząstki Światłości nieprzerwanie wstępują i wznoszą się w górę. zaś cząstki ciemności zstępują i zanurzają się w głębi, póki nic nastąpi całkowite ich rozdzielenie, mieszanina nic zniknie, ich związki nic zostaną rozerwane, a każda nic powróci do swej całości i do swego świata. Tb zaś będzie zmartwychwstaniem i odbudową" (Shahrastani). Kiedy proces ten obejmie wszystkie, nawet najściślej związane z materią cząstki, wówczas „Wysłannik ukaże swe oblicze i podtrzymujący Ziemię anioł zrzuci swój ciężar, a spoza kosmosu nadciągnie wielki ogień i nic przestanie płonąć dopóki wszelkie pozostałe w stworzeniu Światło nic będzie uwolnione” (w oparciu o teksty Hegemon i usza [= Epifaniusza) i En-Nadima).

Apokalipsa końca świata, której centrum wyznacza objawienie się osoby „Wysłannika",¹⁹³ jak go krótko nazywa poprzedni cytat, opisana jest najpełniej w dwu fragmentach „Kephalai” (r. 5; 16), z których pierwszy zatytułowany jest „O czterech Myśliwych Światłości i czterech Ciemności", gdzie czwarty i ostatni Myśliwy (bądź Rybak) Światłości¹⁹⁴ zwany jest

¹⁹¹ Kompilacja tekstów Shahrastani. En-Nadima i Hegemontusa.

^m Zgodnie z przekonywującą poprawką nprofiwrp na nptoflnnrji w Act. Arch. 13 i Epiph. ifacr. 66.3J (et al.) (Flugd, Bousset, Cumonł).

^m TteĄ poprzedzający Myśliwi Światłości to: Pierwszy Człowiek, jego „siecią" jest rozpostarła

V/iclką Myś'4 • Stosowną dla nich konkluzją będzie ustęp z manichcjskicj Księgi Psalmów.

„Na końcu, kiedy kosmos będzie rozwiązany. _ta sama Myśl Życia /.bierze się w całos^ i ukształtuje swą Duszę (tzn. jaźń] w ksziatcic Ostat-niego Posągu. Siecią jej jesi Żywy Duch, albowiem dzięki swemu Duchowi schwyci ona Światło i Życic, które znajdują się we wszystkich rzeczach i własne ciało uczyni ona dla nich opoką.

Wezwanie i Słuchanie, Wielka Myśl, klóra przybyła do zmieszanych elementów ... i stała pośród nich w ciszy... aż do czasu... kiedy przebudzi się i stanie w wielkim ogniu i przyjmie na siebie swą duszę i ukształtuje się ^NV postaci tego Ostatniego Posągu. I zobaczysz jak wymiata z siebie i wypędza nieczystość, która jest jej obca, zaś przyjmuje Światło i Życic, które jest we wszystkich rzeczach i daje im opokę z własnego ciała. Kiedy następnie Ostatni Posąg stanic się doskonały w każdym szczególe, wtedy ucieknie, i z owego wielkiego zmagania zostanie uniesiony przez swego ojca. Żyjącego Ducha, który przyjdzie i... wydobędzie jego członki z... rozkładu i końca wszechrzeczy.

I zbierze też¹⁹* obrońców śmierci, ciemność całą i uczyni podobiznę jej istoty (sclf)-

Niebawem nadejdzie Żywy Duch... dopomoże on Światłości. A obrońców śmierci i ciemności zamknie w miejscu przygotowanym dla nich, które ma być jej więzieniem na wieki.

Nic ma innego sposobu, aby okiełznać Wroga, jak ten; albowiem Światłość go nic przyjmie, bo jest jej z natury swej obcy, nic można też pozostawić go w jego krainie Ciemności, aby nic wzniecił wojny większej

niż pierwsza.

W miejscu świata, który zniknie, zbudowany będzie nowy Eon, aby panowały w nim moce Światłości, bo one wykonały i wypełniły całą wolę

nad wszystkimi Dziećmi Ciemności Dusza (zob. wyżej.s. 2»i n.), „morzem** - Kraina Ciemności .    133 j _n v drugim Myśliwym jest Ttacci Wysłannik, jego „siecią** - jego Świetlista Forma,

ukazał Głębi i którą usidlił we wszystkich rzeczach Światło, jego „statkiem" - Słońce (zob. 239V trzecim Mvśliwvm jest Jezus Świetlisty, jego „siecią" - Mądrość Światłości, którą uTdla dusze, jego „statkiem** - Kościół Święty (a raczej Kościoły, zob. wyżej s. 244»n.).

t\j _MCzyna się cytat z Ps. CCXXlll. 11.10 i nn.; dwie wcześniejsze linijki brzmią następująco: Wszelkie /vcc. resztki Światłość, gdziekolwiek by była. zbierze w sobie»uczyni z nich podobiznę (image), andnas, tłumaczone wyżej jako „posąg" (statuę) - łączy to wyminie ten ustęp z

fragmentem „Kcphalai".