P1080966

302 gnostycyzm a umyslowość ki^syczna

razie być jakimi! paradoksem. Według Świadectwa literatury' mistycznej jed. noczy ono pustkę i pełnię. Jego światło oświeca i oślepia. Zawieszając p₀. zornic na krótko upływ czasu, reprezentuje ono wewnątrz egzystencji koniec wszelkiej egzystencji: „koniec" w dwojakim negatywno-pozytywnym sensie położenia kresu wszystkiemu, co światowe, i celu, jakim jest osiągniecie spełnienia przez naturę duchową. W tej mierze doświadczenie ekstatyczne ujawnia dwoisty charakter prawdziwego cschnton eschatologicznej rcligjj transcendentalnej, która wciąga go - w naszym mniemaniu bezprawnie -na teren życia doczesnego i możliwości wiążących się z tym doświadczeniem. Wolno nam nazwać je antycypacją śmierci — jako że faktycznie jest ono często opisywane przy pomocy metafor umierania.

Widzieliśmy już (ss. ISO i nn.. „Wstępowanie Duszy") w jaki sposób mityczna eschatologia opisuje przyszłe wstępowanie duszy jako jej stopniowe ogołacanie się w trakcie przechodzenia w górę przez sfery kosmiczne. I wskazywaliśmy wówczas, iż proces ten. który miał przebiegać w wymiarze zewnętrznym opisywanej przez mit rzeczywistości, zdolny jest do interioryzacji umożliwiającej przekształcenie skali mitycznej w wewnętrzną skalę mistyczną. Właśnie to przeniesienie eschatologii do wnętrza ludzkiego daje nam największe pojęcie o tym. czym jest dyskutowana tu gnoza. Samo szczytowe doświadczenie jest rzekomo nicwyslowionc. choć może być opisane symbolicznie. Możliwy do opisania jest wiodący do niego proces. I tak hermetyczny traktat poświęcony odrodzeniu (C. H. XIII) opisuje stadia, w trakcie których dusza w sytuacji mistycznej zostaje rozwiązana a rodzi się ja duchowe: demoniczne moce (pochodzące z. Zodiaku)—⁷ zostają jedna po drugiej wygnane z podmiotu i zastąpione przez, zstępujące ku niemu dzięki lasce „moce Boże", które stopniowo „budują" nową osobę. Przygotowany przez ascczę wtajemniczony jest tu pod każdym względem raczej bierny niż aktywny. Wraz z unicestwieniem dotychczasowego ja wykracza on na zewnątrz i ponad siebie w odmienny rodzaj bytu. Punktem szczytowym tego procesu i jego zakończeniem jest ekstatyczne doświadczenie ubóstwienia.

Pokaźna część obrazowości i kategorii psychologicznych wykorzystanych w opisach tego rodzaju (których ze zrozumiałych względów jest niewiele) wywodzi się z rytuału religii mistcryjnych. Podobnie jak w przypadku zagad-

^w W astrologii egipskiej występuje tendencja do zastąpienia siedmiu planet, jako symboli kosmicznego panowania (astrologia babilońska), a w wersji gnostyckicj kosmicznego zepsucia, dwunastoma znakami Zodiaku.

nicnia ..cnoty”. mamy tu znów Oo ca^ '    303

_nym dla szerszej religi_{Jncj fall}    * fenomenem

W rzeczy samej, nic kio inny jak p.„, ^{Ul k,ń}fej gm>Mv«, ^k,cr>'^My«-

pewnego stopnia poprzedzeni przez j?* ^ ⁿⁱ^ Szkota    ‘pł

ciowego opracowania ealcj ideiwewn , ^dok<>nali _rAX/,^ ^l'^Ska- ^do „ego misiytzn;) ekstaz.-, j wya_r,_ykulo^ ^r"^ncS" dą/enia ku g6_r/c'T ** określenia stadia - było to ziucm „!*£ ^w ™>żl,w_c do pLhn, "⁰' zofii". a nieco później równic/ monastw^ ^m,Mywn'e zor^nioJ.⁰^⁶*⁰ cijaństwa (dla których teoretycznym ;''^/n>Lh "Etyków wschód    "ⁿⁱ°'

jednakże w mniej wy-ranno^^^"'^ *££££ ^Ch^'

czncj iluminacji jest starsza i bvla pr/Yn-,,^'^”⁰”'⁰¹^ Idca^f"^'' styckim. Samo pojęcie zbawczej mocy _E„₍ zySoĆ?^ ^tcn"^S zwykłej wtary nasuwa myśl „ .yko^S ^' oczywistość, która dzięki swej P<>dn,ol .^^Vnc«⁰ 'ypu wcw„, wośc co do prawdziwości wydarzenia _Prz m _an T "*    wS

wdy. A przy tak rozpowszechnionej i silnej    wy^.,^Pr.

zabraknąć, na wszystkich szczeblach, .ego J^d ‘ ?^,yancJ ^n,e mogło z własnym świadectwem mogły być _lrak; [ ^d'*^wiadczcrt, które zgodL kanie z transcendentnym absolutem. Od,ad ^1° !^ako ^POŚrediS spot-„znal" siebie, jako tego. klóry ma być zbawiony ' ^BoS^{a a} Ze Tym, co naprawdę może do nas przemówić « owe nieuchwytne ..doświadczenia” - _{l0 C0}.;, ^/CJnas,<:P«wa niż same wpływ na ..zreformowane” życic, a dwie herme^T*"^{6 iCS}'^{jako ich} 'rwały

które obecnie chcemy przytoczyć, przepojone sa żarn '"T*⁷

¹ Są /arcm 1 głębokim uczuciem

„Dziękujemy Ct z całej duszy i z całego serca zwróconego ku Tobie ntewyslowtonc Im.ę że okazałeś nam wszystkim ojcowską doba mi’ tość , życzliwość, a obdarzając nas za sprawą Twej htsk, umysłem _mZ i gnozą okazałeś moc jeszcze słodszą: umysłem, którym Cię kom'empS jemy. mową. którą C.ę sław,my. gnozą, którą radujemy się w TWej wiedzy Zbawieni twoim światłem radujemy się. i i ukazałeś się nam cały' radujemy stę. iż dzięki oglądaniu Ciebie uczyniłeś nas bogami, choć poi zostajemy nadal w ciele.    ’ ^ł

Jedyną podzięką złożoną Tobie przez człowieka jes, poznanie Twej wielkości. Poznaliśmy Ciebie. O światłości życia ludzkiego, dostąpiliśmy poznania Ciebie, O łono brzemienne nasieniem Ojca...

Wielbiąc iwą łaskę nic prosimy o żadną inną, lecz tylko byś nas za-