P1080972

314 NOWE ODKRYCIA W DZIEDZINIE BADAŃ NAD GNOSTYCY/._Mpm

_M , naielcbsza istotę („ducha”, ..światło” cic.) z ową ski może utożsamić s'M ^ ^ _lckccwazyć swych kosmicznych etc-

ponad kosmiczną    ‘ _oMalcC7ncgo nad nimi triumfu - a okaże

miąiycicli i spodziewaji sę _    _{# w hislorii} stworzenia szczególnie poniż*,

się. tt doktryna Człowiek. ~ • _{na p|aS7CZy}*_nic kosmicznej na wyraźne nic w jego imię demiurg .    _‘_u ^ ^ _{aspckl na} płaszczyźnie moralnej

rewolucyjny aspekt gnos y • _anlvnomizm.a na płaszczyźnie sakramen-„jawni, sk w prowokacjo ^_cnia Losu i przechytrzenia Archomów. Ele lalncj w pcwn°sct P^rM/TV_{|n ko|0(ytcm} zostanie dostrzeżony dopiero ment buntu z jego    _{7 c}i_cmcntcm ucisku i wynikającej zeń idei

wówczas, gdy uchwyci się g    •_    _wo|_no<ci: trzeba nam pamiętać, iż. na

nic kończy, .cez że poprzez swe ..Prawo”

oraz kosmiczny Los spniwujc on despotyczną władzę nad światem któ głównym celem jest zniewolenie człowieka.'W ..Apokalipsie Adama” (_nr p Doresse, s. 182) Adam opowiada jak dowiedziawszy się (od Ewy?) ₀    •

czystych aniołach" (eonach), które „były wyzszc niż bóg, który nas stwor^ Archont ogarnięty gniewem odłączył nas od eonów mocy... Chwała, która

nas bvła oprała nas... porzuciła nas odwieczna wied/a. która w nas żyła... Wtedy to poznaliśmy bogów, naszych stwórców... i służyliśmy mu w lęku i upokorzeniu".-⁴* Jakże satysfakcjonująca jest przeto wieść, że jeszcze dawniej sam Archont został upokorzony, przez oznajmienie mu. iż ponad nim istnieje „Człowiek"!-¹⁴"

Por leź „Ewangelia Filipa". 102.291 n. „Chcieli om (Archonci) pojmać lego. który jest wolny i uczynić go swym niewolnikiem na wieczność" (Schcnkc. col. 7).

Zarówno w „I łiposta/jc Archoniów" jak i w „O początku świata" skarcony za swe przechwałki Ja Ida haoih otrzymuje drugie imięSamad. co. jak czytamy, znaczyć ma „ślepy bóg" (Ma 134,27-135.4.142.251 n.; OM. 151.171 n.) Dopuszczalna, lecz wtórna (aramejska) etymologia wyjaśnia określenie „ślepice" użyte w stosunku do demiurga w relacji I lipolita na temat pcraiów (Refut. V 16. - zob. wyżej s. 109). gdzie jest ono po prostu opnę na alegorii wziętej z opowieści o Ezawic: teraz zaś dowiadujemy się. ii predykat „ślepy" był czymś więcej niż tylko poczętą ad hoc egzegcryczną improwizacją. Faktycznie, sam opis Archontów w „1 łipostazic" rozpoczyna się następująco: „Przywódca ich jest ślepy. Świadom własnej siły. lecz głupi i zarozumiały, oświadczył, mówiąc swym językiem: ‘Jam jest Bogiem... ’ "(134,27-31); por. także „Sophia Jezusa Chrystusa", (BG 126,1-3). Inna (hebrajska) etymologia, znajdująca się w „O początku świata" stwierdza, iż „Izrael - człowiek, który widzi Boga" (153.24 i n.). Jest ona doskonale znana z pism Filona, wraz z którym nabiera ona wielkiego znaczenia doktrynalnego (por. „Gnosis und spatantiker Gcist", II. I, s. 94 i nn.). /godność, jaka łączy tu wykształconego filozofa hellenistycznego z mrocznym traktatem sckciarza, świadczy o istnieniu wspólnego tła w postaci mocno ugruntowanej egzegezy żydowskiej

2. Praktycznie równorzędnym p„<i .

** * gikiem „pychy demiurga- _jcM tcmX*    Pojawiania

Stwetn Sophii . tj. his.oria jej Odstępstwa ₍    - "■'"■ę skrótowo _Sl„i,._ń

boskiego, który jest jej przyrodzony , _Oo którego S *    Porządku

_swcgo spowodowanego winą wygnania. W Pataty "awc, w tmkcie

widzieliśmy, poprzedza pychą demiurga ,'^{U mi,u} '«mat _{lcn ia}v przyczyną sprawczą egzystencji demiurga i    .^Sol*« J«l w rsuiic

•ury- ^Z Ws«o|ycznc_go wszak punktu wiozinfa 1,T ^P°^i,cdnieJ^s«_j na-odmienne. Aluzja żydowska, a przeto i ant«cmw^* . ^ma Pogodzenie ne;²⁵⁰ MŚ mtmo związku genealogicznego _a'n tw "° ^ * ^lu "^ic<>bcc-za zaistnienie demiurga, wydźwięk uczuciowy ten    ^g°‘ *® ^P<,nwi ""a winą

ona raczej tragiczny „lęk i współczucie" a    ^jcM budzi

tematu jest nieomylnym znakiem tego ze mam i    °^bCCn<*^{ć ,c}6”

egipskim" typem spekulacji gnostyckicj. w którvm _n° S**"¹* ^?' -'Wjsko-stki proces kosmogoniczny zapoczątkowany w,_au ⁿ'^li,CylHbkic^ stępowania z wysokości, a nic. jak w przypadku , ^auU’^kau/j|ny ruch wtargnięcie z zewnątrz pierwotnej ciemności j_cdc^>PU ”^,rańsk‘^c8⁰". przez kstów. „O początku świata", w swym wyrnowmJ J "‘"“W* te-zastrzega, iż rzecznicy mitu Sophii byli z^nclni '- < '^ICraj^!)cym dowodzie

przed Chaosem mc istniało nic. wykaże iż    u. ^{/IC ulr}W^luht te

znają początku Chaosu ani jego korzenia... Chaos J^JzC^al,>⁰*^icm "ic

Się‘Ciemność’; z kolei Cień powstał z dzielą ktńr -i , • ^{zClcnia 1 naz}ywal

pierwotne dzieło podjęła Pistis Sophia poza 'sferą „Nicśm^nelS'^ rzy początkowo istnieli sami i od kiórvch Sonhia nm, . ^{y h} ~ ^k'⁶' ,46. 7). Tak więc samo istnienie CicmToJcS ^S^, .^(W5’ ²⁴ ' upadku. Motorem i tns.rumcmem tego upadku - co stanowTt^mSi szy z tak łubianych prz.cz. gnostyków paradoksów - jest Sophia. S

w cka w święcie stworzonym Oakkolwtck „wina" zastrzeżona jest wyłącznie dla fazy przedkosmteznej). zaś rozmaite możliwości w doborze motywach _ici działania sprzyjają swobodzie kształtowania psychologicznej ewolucji owe transcendentalnej opowieści przygodowej. O swobodzie tej zaświadcza ilość wersji znajdujących się w gnostyckicj literaturze: nawet w obrębie jednej ²⁵⁰ Ti pierwsza mimo imienia Achamoth - hebr. chobna: jak udowodnił Bousset. mitologicznego suhstratu dla tej postaci dostarczy ło żeńskie bóstwo pogańskie.