P1080992

EPILOG GNOSTYCY/M. I GZYSTHNCJAI IZM. NIIUUZM

354

właśnie moment, a nic trwanie jest czasowym modusem tej „teraźniejszości” - tworu dwóch pozostałych horyzontówczasowych, funkcji ich nieprzerwanej dynamiki, a nic niezależnego wymiaru, w którym może coś trwać. Jednakże sama ..teraźniejszość**, wzięta w oderwaniu od owego kontekstu wewnętrznego ruchu, oznacza dokładnie wyrzeczenie się autentycznego związku przeszłości z przyszłością, wyrażające się w ..oddawaniu się” czy też ..poddawaniu się’* gadaninie, ciekawości i anonimowości „przeciętnego człowieka” (Vcrfollonhat): zanik napięcia cechującego prawdziwą egzystencję, rodzaj egzystencjalnego bezwładu. Faktycznie. Yerfallcnhcit, termin negatywny łą. czący w sobie znaczenia degeneracji i upadku jest specyficznym „egzysten-cjałem** właściwym ..teraźniejszości** jako takiej, wskazującym, iz jest ona sposobem egzystencji pochodnym i ..ułomnym”.

Tak więc podtrzymujemy nasze pierwotne stwierdzenie, iż wszystkie istotne kategorie egzystencji, które mają związek z możliwą autentycznością jaźni, podpadają albo pod nagłówek „przeszłość”, albo „przyszłość” i są parami ze sobą skorelowane: „faktyczność”. konieczność, zaistnienie, rzucenie. wina są egzystencja fam i związanymi z przeszłością: „egzystencja”, wyprzedzanie własnej teraźniejszości, antycypacja śmierci, troska i zdecydowanie to egzystencjalne moduły przyszłości. Dla egzystencji autentycznej nic istnieje teraźniejszość, w której mogłaby się zatrzymać. Wyskakując, by tak rzec, ze swej przeszłości egzystencja projektuje siebie w przyszłości; staje w obliczu swego ostatecznego kresu, który m jest śmierć: z owego eschatologicznego mignięcia nicości powraca do swej nagiej faklyczności, do nic dającego się zmienić faktu, ze już stała się taka a nie inna, w takim miejscu i czasie; i ze spowodowanym przez śmierć zdecydowaniem, w które została teraz zebrana przeszłość, przenosi ową faktyczność naprzód. Powtórzmy: nic ma teraźniejszości, w której można by się zatrzymać, a tylko kryzys pomiędzy przeszłością i przyszłością, niewymiarowy punkt, moment usytuowany na ostrzu decyzji, która dąży naprzód.

Ten oszałamiający dynamizm wywierał wówczas niezwykłe wrażenie, a moja generacja w Niemczech lat dwudziestych i wczesnych trzydziestych ułegała mu masowo. Ale w tej ulotności teraźniejszości jako nosiciela autentycznej treści, w jej redukcji do niegościnnego punktu zerowego czysto formalnego zdecydowania kryje się jakaś zagadka. Jaka metafizyczna sytuacja znajduje się w tle?

Na miejscu będzie tu pewna uwaga uzupełniająca. Oprócz egzystencjalnej „teraźniejszości" momentu istnieje wszak obecność rzeczy. Czy współobecność

•-„

wraz z. nimi nic stwarza jakiegoś |_n .    '

_gcr wprawdzie powiada, iz rzeczy s-, w ^r>Kl/i'^|U -teraźniejszości"? Heideg.

możliwe do użycia |w .crmin^TpoLsliT'⁵™    «o znaczy

nawę. „bezużyteczni _jcsl )ednvm -z    ^m ' <P"? czym

są związane z ..projekicm" cgzysicncii    ^{1 nych mo0u}^). a przcio

stać zneutralizowane, stając się jedynie voriwn^r ^Jc<!na*^{tóc mo}E^;t one zo-mną") czyi, przedmiotami oboj_Stny_mi    ^(-^dującymisig przede

przedmiotowy odpowiednik lego _C(, ' .7    '^/°^rhan<>cnhcii sianowi

^lenhc"- ^falszy'^v;t ^lcrażnicjs/oScią. Vorh'md_en7^?.^cszys,cnci^a«^ncj jest Vafal-„trwa nadal", owo ..,am o,„" nagiej naiury    ^^c^Jⁿⁱc lobojętnie

acji egzystencjalnej i praktycznej uoskr j    ^P<>za ‘“"tekstem sytu-

wyalienowany przez sprowadzenie eo do    ^by' ^nic>^ako ogołocony i

pozostał „naturze" jako przedmiotowi zainTe’ ^r'^CCZO'^vo<ci- ^ ¹⁰ Maius ułomny sposób bycia - zaS relacja w którci    ^lC°^rc’^^/ncB° -

zobiektywizowana jest z kolei ułomnym snosoh 'T¹⁰ w '^{Cn s}P^osób przez nią zorientowanej na przyszłość iLk, ^““cji, Porzuceniem raźniejszoSei jedynie przyglądającej się ciekawości ^{n,CaUlCnlycznc}>^,e-

cgzyucncjaltem. który nic Mr/cg, . „_lc|

jętności te, mc należy jednak mylić z sokratejskim powstrzymam^ od doctckań przyrodniczych jako ntcdostępnych dla ludzkiej ‘rozumu Ogląd tego, co istnieje, naiury takiej, jaka istnieje sama w sobie ogląd Bytu. starożytni nazywali kontemplacją. theoria. Tu jednak chodzi o to ze jeśli kontemplacji pozostało wyłącznic zajmowanie się czvmś, co jedynie trwa i nic posiada żadnego znaczenia, wówczas traci ona swój szlachetny status, jaki niegdyś posiadała - jak to ma miejsce w przypadku spoczęcia w teraźniejszości, do której przykuwa obserwatora kontemplacja za sprawą obecności swych przedmiotów. Theoria cieszyła się owym dostojeństwem z racji swych konotacji platońskich - przedmiotem jej oglądu były obiekty wieczne, uchwytywalnc w formach rzeczy, transcendencja niezmiennego bytu pro-

²⁸⁶ Mówię tu cały czas o „San und Zcit*\ a nic o późniejszym 1 łcidcggerze. który i pewmrfcią nic jest „cgzystcncjalistą".