P1100165

Pr;d<:tQlmt SciŁ (Ityrzcksztalcenic) jest wyrażone wzorem

-    r=■*(£-*)    (tt|

gdzie t i ł, - wielkości identyczne jak m wzorze (15.23).

Pruk ,:wfanie Kuim (^przekształcenie) przy określonych założeniach tipmsz, czaiło, ca jest definiowane jako

BB tlj

gdzie: 5 - zaczernienie, V - wielkość zaczernienia przekształcona przez Seidla.

Przebieg przekształconych funkcji w porównaniu z krzywą kalibracyjną emulsji przedstawiono na rys. 15.12,

Czułu warstwa fotograficzna jest stosowana także w fotometrii pdichromatyez. nei, jeżeli jest many przebieg krzywej Wibracyjnej emulsji dla różnych długości fal.

W^r porównaniu /. innymi detektorami płyty fotograficzne wyróżniają się zdolnością sumowania strumienia promieniowania, co jest ważne w przypadku słabych strumieni świetlnych przy długim czasie ekspozycji, oraz dostarczają trwałego zapisu pomiarów intensywności.

15.43. fant detektory promieniowania

Do tej grupy należą przede wszystkim detektory wykorzystujące zewnętrzne zjawisko fotoelehryeznc; są to fotokomórki próżniowe, fotokomórki napełnione gazem (rys. 15,13) i fotopowiełacze (rys. 15.14). W tych wszystkich rodzajach de-

15.13. Setattt folokcnórłi    Rys. 15.14. Schemat fotopowiclam

/ - fotókiioda, 2 - anoda, i - okienko K - Jatodi, A - anoda, iij*..., j_s*dynody Acjściww biioki prćżoiowj, 4 - źródło "spiccb, 5 - miernik prądu toclekiry-c2ncgo

lektorów promieniowanie padając na tew. fotokatodę (tworzącą cienką warstwę alkalicznego metalu lub kombinację warstw odpowiednich metali z warstwami ich tlenków) uwalnia elektrony z fotokatody. Elektrony te przechodzą do próżni lub

fazy gazowej. Kiedy do elektrod przyłoży kię wpięcie, popłynie między nimi prąd elektryczny proporcjonalny do .strumienia promieniowania. Fotokomórki próżnio** mają stosunkowo małą czułość (ok. 20 pA/lm), ale reagują natychmiast snuci na najszybsze zmiany energii promienistej. Fotokomórki napełnione gazem *ą czulsze w wyniku zwiększenia prądu foto elektrycznego jonizacją gazu (200 500 pAjIni). Wadą tych fotokomórek jest to, że mają dużą bezwładność, a więc nie można nimi badać bardzo szybkich zmian oświetlenia.

Podstawową częścią folopowiclacza jot takie fotokatoda. Elektrony emitowane z niej ped wpływem padającego promieniowania padają na zestaw wtórnych elektrod (dynod, emiterów), gdzie są przyspieszone i w wyniku wtórnej emisji ich liczba od emitera do emitera wykładniczo rośnie. Stosunek elektronów uwolnionych z powierzchni dynedy do liczby elektronów padających jest określony (według rodzaju powierzchni dynedy) tzw. współczynnikiem wtórnej misji ó, przy czym kort-cowe natężenie fotoprądu zależnie cd liczby n i własności emiterów jest określone równaniem

/r=/₀ó*    (1537)

gdzie /₀ - natężenie prądu emitowanego pnez fclckatcdę.

Przemysłowe fołopowiclaczc mają 8-13 dyned. Przy wlórncj emisji ó ■ 4. fotopowielacz z n = 13 będzie wzmacniał fotoprąd 4*³ razy, tj. ok. 10* razy.

Bezwładność fotopowrclaczy jest bardzo mała podobnie, jak w fotokomórkach próżniowych.

Jako detektory promieniowania w widzialnym zakresie widma są często używane ogniwa blokowe. Ich działanie polega na wewnętrznym zjawisku fotcekktrycz-nym, które przejawia się szczególnie w półprzewodnikach (Se, Cu₂0 i in.), a polega na tym, że przy oświetleniu warstwy półprzewodnika naniesionego na przewodzącym podłożu (Fe) między tymi warstwami powstanie różnica potencjałów (rys. 15.15j.

Rys. 15.15. Schemat ogniwa Nokomtgo

/ - płytki metalowa, 2 - warsrwa półprzewodnikowa, J — przezroczysta warstwa metalu,

4 — kontakt, 5 — warstwa ochronna, 6 - gałwanometr

Po połączeniu przewodem obu warstw popłynie między nimi prąd elektryczny o natężeniu dostatecznym do pomiaru czułym galwanomctrem lusteikowym Między płytą a warstwą półprzewodnika powstanie tzw. wtirstwa przegrad/łyąca. któro przeciwdziała przeciwnemu biegowi elektronów.

Zaletą ogniw blokowych jest to, że prąd foloclcklrycmy można mierne bardzo prostym urządzeniem oraz że nie jest konieczne stabilizowane źródło napięcia.

201