P1100166

a ponadto w odróżnieniu od fotokomórek i fotopowiclaczy nieoświetlone foto, ogniwo nic wytwarza żadnego prądu (ttw. ciemnego prądu), który W większość] fotoelektrycutych detektorów jest znaczny i trzeba go kompensować,

Do pomiarów w podczerwonej części widma stosuje się głównie ogniwa termo, elektryczne - bolometry, których działanie polega na pomiarze zmiany oporu w zależności od temperatury. Poza tym do tego celu można także stosować detektor Golaya, którego działanie opiera się na zmianie ciśnienia gazu w ?_a. leżnośd od temperatury mierzonego promieniowania.

Ogniwo termoelektryczne tworzą dwa metale (rys. 15.16), na spojeniu których wskutek ogrzania powstaje określone napięcie Ą, którego wielkość w niskich temperaturach jest określona równaniem

Bi-ZJJi-Td    (15.28)

gdzie £o - stała proporcjonalności nazywana ter mona pięciem specyficznym.

Rys. 15.16, Ogniwo termoelektryczne T_u 7, - temperatury złączy (7*. < ?,), x - różne metale (nie Pt), ewentualnie ich stopy, G - plwinometr

Rys. 15.17. Schemat połączenia bolnmetru Ki, Ei, Ri - opory, R, - bolometr,

B - bateria, G - galwanometr

Działanie bolometrów polega na pomiarze zależności oporu metalicznych przewodników (Bi, Ni, Sb) lub półprzewodników (CuO, CoO, MnO) od temperatury, lak wiadomo, opór rośnie z temperaturą.

Bolometry zwykle są włączane do obwodu elektrycznego w postaci mostki (rys. 15.17). Przy równowadze mostka (kiedy galwanometr wykazuje wychylenie zerowe) wartość oporu bołometru R_a można odczytać z proporcji

R/.R, =» R₂:Rj    (15.29)

Jeżeli opór R_x zastąpi się następnym bolometrem. na który będzie padało światło wiązki porównawczej, przechodzącej przez środowisko nieabsorbująoe, można wyeliminować błędy spowodowane wahaniem intensywności źródła promieniowania.

Ryt. 15.18. Schemat detektora pneumatycznego (komora Golaya)

/ - blok metalowy, 2 - przestrzeń komórki, 3 - sprężysta membrana, 4 - okienko wstępne absorbujące promieniowanie podczerwone, 5 - okienko z Nad, 6 - kanalik do wyrównywania zmiany ciśnienia po oba stronach kapilary, 7 - okienko szklane

Pneumatyczny detektor promieniowania Golaya jest to mosiężny blok, w którym jest wydrążona komora (rys. 15.18). Przestrzeń tej komory o objętości kilku mm³ wypełnia gaz i z jednej strony jest ona wyposażona w sprężystą membranę. Gaz się ogrzewa ped wpływem promieniowania padającego przez nicspręźyste okienko i zmienia położenia tłoka. Zmiany tłoka deformują sprężystą dołną membranę pokrytą cienką warstwą aluminiową działającą jak zwierciadło. Za pomocą złożonego urządzenia fotoclcktryczncgo można określić wielkość wychylenia odpowiadającą intensywności promieniowania IR. W porównaniu z ogniwami termoelektrycznymi pneumatyczny detektor Golaya ma małą bezwładność. Najmniejszy strumień, który można nim rejestrować jest ok. W⁹ W.

Do wskazań bardzo małych strumieni w zakresie promieniowania rentgenowskiego oprócz czułej emulsji fotograficznej (przy długiej ekspozycji) są stosowane głównie liczniki Gcigcra-Mfillera połączone z odpowiednim przelicznikiem impulsów.

15.5. OSŁABIACZE PROMIENIOWANIA

Osłabiacze promieniowania służą do wymiernego osłabienia strumienia promieniowania jednej z dwóch porównywanych wiązek. Są cne stosowane w różnych pomiarach optycznych, szczególnie w fotometrii i spektrofotometrii. Do tego edu używa się głównie cztery następujące rodzaje osłabiaczy: szary klin, przesłonę szczeliny, sektor wirujący i urządzenie polaryzacyjne.

Klin szary. Środowiskiem absorbującym jest tu warstwa szarego szkła neutralnego (rys. 15.19). Absorbancję wywołaną klinem można wyrazić następująco:

A = K-y    (15.30)

803