P1100188

Wyniki otrzymuje się szybko, metoda jest nicdesiruktywna i dogodna dla muk' iloki próbek i małych stężeń składników (tabl. 19.1).    ^

Widmo fluorescencyjne rozkłada się za pomocą analizatora, którym jest od po. wiednio przygotowany monokryształ kwarcu lub fluorytu, czy leż innych subskmc" (sir. 184). Informacje o najlepszych analizatorach podano nn rys. 19.7. Rozłożone

widmo albo rejestruje się za pomocą detektora I obraz widma kreśli na papierze (rys. 19.8), albo rejestruje się na płycie fotograficznej. Każdej długości fali w.*—a

Rys. 19.8. Cięłć widma rentgenowskiego a wyznaczonymi liniami

odpowiada na płycie jedna linia. Miarą intensywności promieniowania jest zaczernienie linii.

Oznaczenia poszczególnych linii oraz skład jakościowy próbki przeprowadza się na podstawie wartości molowych współczynników absorpcji, podanych w literaturze.

19,3,4. Analiza ilościowa

Rentgenowska analiza fluorescencyjna ilościowa składa się i następujących czterech etapów (porównaj z rys. 19.6).

1.    Wzbudzenie charakterystycznych linii widma (lampa rentgenowska, źródło prądu i przygotowanie próbki).

2.    Rozłożenie widma fluorescencyjnego na poszczególne linie (analizator).

3.    Detekcja, ewentualnie pomiar intensywności widma liniowego (detektor, wzmacniacz, rejestrator).

4.    Określenie stężenia danego pierwiastka na podstawie intensywności Knii.

Pierwsze trzy etapy realizuje się za pomocą rentgenowskiego spektrometru albo

rentgenowskich kwantometrów, jak się niekiedy takie urządzenia nazywają. Przyrządy te są produkowane na skalę przemysłową i są zautomatyzowane.

Czwarty etap można zrealizować dwoma sposobami. Pierwszy polegający na przeliczeniu intensywności linii na analityczne stężenie opiera się na krzywej analitycznej (kolibracyjnoj), drugi, który prezentuje czysto matematyczne podejście, wymaga użycia maszyn matematycznych.

Intensywność mierzonego promieniowania fluorescencyjnego nie jest liniowo zależna od stężenia oznaczanego pierwiastka z powodu absorpcji i dalszego wzbudzenia atomów promieniowaniem wtórnym. Oba te efekty są określane jako efekt matrycy.

Do metod, które w większej tub mniejszej mierze eliminują efekt matrycy, zalicza się m.in.

metodę cienkowarstwową - próbka ma tak małą grubość, 2c można pominąć efekt matrycy;

metodę porównawczą - intensywność linii próbki porównuje się z serią linii otrzymanych za pomocą wzorców z różnymi zawartościami oznaczanego pierwiastka.

Pozostałe metody wymagają wyznaczenia krzywej analitycznej, która określa zależność c = /(/).

Krzywe kalibracyjne są otrzymywane na podstawie wzorców o znanym składzie albo na podstawie obliczeń. Wzorce muszą odpowiadać następującym wymaganiom: muszą mieć analogiczny fizyczny stan (stan skupienia, postać), podobny skład i zbliżoną matrycę jak analizowana próbka.

Ostatnio do celów ilościowych stosuje się maszyny Uczące, w programach których umieszcza się różne wpływy doświadczalne. Obliczenia wykonuje się metodą kolejnych przybliżeń, dopóki miarodajne odchylenia nie osiągną pożądanej wartości.

247