P1040972

Fundusze celowe

Rysunok 12. Jednostki sektora finansów publicznych

1. jednostki budżetowe pokrywaj!) swoje wydatki bezpośrednio z budżetu, pobrane dochody odprowadzają na rachunek odpowiednio dochodów budżetu państwa albo budżetu jednostki samorządu terytorialnego. Działają na podstawie statutów

Im <m.in i działalności wykraczającej poza zakres działalności statutowej; n polegającej np. nu twiidat-niu usług szkoleniowych, inlurmacyjnysh i podobnych, z opłat cgziiminncyjnycli. za wydawanie świiulcclw. certyfikatów itp„ z wpisów i prowizji na prowadzenie postępowań odwoławczych, ze sprzedaży znpisój mobilizacyjnych, za czynności zapewniania bezpieczeństwa imprez masowych i wielu innych), z których pod rządami starej ustawy o finansach publicznych mogły pochodzić dochody środków specjalnych, fu-(Mmc rachunki mogą być otwierane dla jednostek samorządu terytorialnego. 7. kolei zgromadzone na tych rachunkach dochody (wraz z odsetkami) mogą być przeznaczane na finansowanie bieżących i inwestycyjnie!-, wydatków związanych z pozyskaniem tych dochodów, nu cele wskazane przez spadkodawcy l lub darczyńcę), im remom i odtworzenie utraconego lub uszkodzonego mienia, u także nn wypluty dodał kowych wynagrodzeń dla policji oraz pracowników urzędów skarbowych (zgodnie ż przepisami stostw-nych ustaw). Tak więc rachunki dochodów własnych w istocie mają bardzo podobne źródła zasilania i mają służyć finansowaniu analogicznych celów jak wcześniej środki spccjnlnc. Uzyskaną nadwyżką ruchuuki dochodów własnych także muszą się dzielić z budżetem państwa.

Co więcej, att, 23 Utluwy o finansach publicznych dopuszcza tworzenie przez niektóre jednostki tnidictowc tzw lumhiszy motywacyjnych, będących .środkami finansowymi gromndzonymi przez państwowe jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych, z części dochodów budżetu pań-Mwa uzyskanych z tytułu przepadku rzeczy lub korzyści majątkowych pochodzących z ujawnieniu przestępstw i wykroczeń przeciwko mieniu oraz przestępstw- skarbowych i wykroczeń skarbowych", fundusze motywacyjne są przeznaczone na nagrody dla pracowników, żołnierzy i funkcjonariuszy, którzy bezpośrednio przyczynili się do uzyskania dochodów budżetu państwa z. tytułów, o których mowa w cytowanym wyżej ustępie ail 23 (fundusze motywacyjne nie są funduszami celowymi w rozumieniu znowelizowanej ustawy |, Takie też funkcje spełniały środki specjalne.

Zapisy att. 22 1 23 pozwalają więc sądzić, że nastąpiła raczej zmiana formy niż treści, co zrcutę mc powinno spctjalnicdziwić,kiedy zwrócić uwagę na beneficjentów tych regulacji I sprzeczności iiilctc-sów, które za tynu zapisami stoją tzob s. 27).

określających w szczególności nazwę, siedzibę i przedmiot działalności - w tym działalności podstawowej - każdej jednostki. Prowadź!) gospodarkę finansową według zasad określonych w ustawie. Podstawą ich gospodarki finansowej jest dla nich plan dochodów i wydatków (plan finansowy).

2.    Zakłady budżetowe, z jednej strony, odpłatnie wykonują wyodrębnione zadania, z drugiej zaś pokrywają koszty swojej działalności z przychodów własnych, z tym zastrzeżeniem, że zakład budżetowy może otrzymywać z budżetu dotację przedmiotową oraz - w zakresie określonym w odrębnych przepisach - może otrzymywać dotację podmiotową lub dotację celową na dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji. Dotacja dla zakładu budżetowego nic może przekroczyć 50% kosztów jego działalności (ograniczenie to nie dotyczy jednak dotacji celowych na inwestycje). Do przychodów własnych zakładów budżetowych nie zalicza się dochodów z najmu, dzierżawy i innych podobnych umów dotyczących składników majątkowych Skarbu Państwa lub majątku jednostek samorządu terytorialnego. Podstawą gospodarki finansowej zakładu budżetowego jest roczny plan finansowy.

3.    Gospodarstwa pomocnicze są organizacyjnie i finansowo wyodrębnione z jednostki budżetowej. Prowadzą one różne części działalności podstawowej lub działalności ubocznej tej jednostki. Pokrywają koszty swojej działalności z uzyskiwanych przychodów własnych, z tym zastrzeżeniem, że gospodarstwo pomocnicze może otrzymywać z budżetu dotacje przedmiotowe. Do przychodów własnych gospodarstw pomocniczych nic zalicza się dochodów z najmu i dzierżawy ani z innych podobnych umów dotyczących składników majątkowych Skarbu Państwa lub jednostek samorządu terytorialnego. Gospodarstwa pomocnicze prowadzą swoją działalność na podstawie rocznych planów finansowych. (Formę organizacyjną gospodarstw pomocniczych mają na przykład służby porządkowe w ministerstwach i urzędach centralnych, ekipy remontowe, sprzątające, ochrona gmachów itp.).

4.    Środki specjalne, ściśle biorąc, nie były formą organizacyjną sektora finansów publicznych, lecz jedynie szczególnymi rachunkami, na których jednostki budżetowe mogły gromadzić dochody osiągane w sposób określony ustawą (uchwalą w odniesieniu do środków specjalnych jednostek budżetowych tworzonych przez samorządy terytorialne)¹⁵. Ustawa o finansach publicznych definiowała środki specjalne jako środki finansowe gromadzone przez jednostki budżetowe na wyodrębnionych rachunkach bankowych i tworzone: (a) na podstawie odrębnych ustaw oraz uchwal organów stanowiących jednostek samorządu terytorialnego, (b) z tytułu spadków, zapisów i darowizn w postaci pieniężnej na rzecz jednostki budżetowej, (c) z tytułu odszkodowań i wpłat za utracone lub uszkodzone mienie oddane jednostce budżetowej w zarząd bądź w użytkowanie oraz (d) z tytułu sprzedaży zapasów środków materiałowych przechowywanych w celach mobilizacyjnych. Dla środków specjalnych utworzonych jak w punktach (a) oraz (d) sporządzano roczne plany ich przychodów

¹⁵ Analogicznie juk rachunki dochodów własnych i funduszy motywacyjnych, określone w tul. 22 i 23 Ustawy o finansach publicznych i omówione w przypisie 14.

25