P1050001

I

wielkości popytu generowanego przez rząd) znajdą odzwierciedlenie w przesunięć krzywej IS lub zmianie jej ksztattu.

Krzywa LM jest z kolei rosnąca (zob. rys. 3.4). Krytyczne znaczenie dla jej *y, kreślenia ma założenie, że realna podaż pieniądza M (tzn. jego podaż przy danych stałych cenach) nie ulega zmianie. Przy tym założeniu, ponieważ wraz ze wzrostem dochodu popyt na pieniądz L też rośnie, a ze wzrostem stopy procentowej popyt j, pieniądz maleje, to ów większy popyt będzie w równowadze z daną jego podażą pt» wyższej stopie procentowej. A w ięc im wyższy będzie dochód, tym wyższa będzie sto.

Rysunek 3.4. Równoczesne współwyznaczanie równowagi na rynkach dóbr i rynku pieniądza

pa procentowa równoważąca przy tym poziomie dochodu popyt na pieniądz z jego podażą. Wzrost podaży pieniądza znajdzie odzwierciedlenie w przesunięciu krzywa LM w prawo, co znaczy, że przy większej podaży pieniądza stopa procentowa zapewniająca równowagę między tą większą podażą a popytem na pieniądz będzie niższa przy każdym poziomie dochodu²². Punkt przecięcia krzywych IS oraz LM reprezentuje stan równowag] na rynkach dóbr i na rynku pieniądza, a stopa procentowa wyznacza rozmiary dochodu narodowego, przy których ta równowaga zachodzi.

Jeżeli tylko place są dostatecznie elastyczne, to w modelu IS-LM pełne zatrudnienie jest utrzymywane automatycznie. Kiedy np. place realne są wyższe niż place zapewniające pełne zatrudnienie, wtedy nadwyżka podaży siły roboczej nad popytem prowadzi do redukcji płac, to z kolei do obniżki cen, obniżka cen - do wzrostu wartości rezerw gotówkowych, a przez to do zmniejszenia popytu na pieniądz; wobec tęgo następuje obniżka stopy procentowej, co z kolei wywołuje wzrost inwestycji aż do wielkości, przy której zostanie wchłonięta cała nadwyżka siły roboczej. Ten mechanizm reakcji na zmiany cen ma w neoklasycznej syntezie także bardziej samodzielne

²² Z zastrzeżeniem przedstawionym w przypisie 21.

znaczenie. Kiedy bowiem ceny spadają, wtedy realna wartość pieniądza w obiegu rośnie, co oznacza przesunięcie krzywej LM na prawo, a wraz z tym — ceteris paribus — wzrost inwestycji i dochodu narodowego.

Przeszkodą w utrzymaniu pełnego zatrudnienia mogą być sztywne płace, niedostatecznie elastyczny popyt inwestycyjny względem zmian stopy procentowej lub -przy niskich stopach procentowych w fazie depresji - brak zmian preferencji płynności mimo dalszych obniżek stopy procentowej (pułapka płynności).

Wzrost popytu, np. przez wzrost deficytu budżetowego, w ncoklasycznej syntezie prowadzi do zwiększenia inwestycji. Jeżeli nastąpi wzrost wydatków państwa, finansowany przez emisję papierów skarbowych (a więc bez zwiększenia podaży pieniądza), to na wykresie krzywych IS-LM taka ekspansywna polityka Fiskalna będzie oznaczać przesunięcie krzywej IS z położenia IS₀ do położenia 15,, krzywa LM pozostanie w swoim pierwotnym położeniu LM„, a nowy stan równowagi, £,, ustali się przy poziomie dochodu narodowego Vj wyższym od przy stopie procentowej r, większej niżr₀ (zob. rys. 3.5). Co prawda wyższa stopa procentowa częściowo skompensuje początkowy efekt wzrostu dochodu narodowego i konsumpcji, będzie bowiem działać w kierunku obniżenia konsumpcji i inwestycji, ale ta kompensacja nie będzie pełna i dochód trochę się zwiększy (kompensacja byłaby zupełna, gdyby krzywa LM przebiegała pionowo, co oznaczałoby, że stopa procentowa w ogóle nic ma wpływu na popyt na pieniądz, który zależy tylko od wielkości dochodu).

Rysunek 3.5. Zmiany równowagi ogólnej w neokłasycznej syntezie

Jeżeli bank centralny przy wzroście łącznego popytu zwiększy podaż pieniądza (a więc ekspansywnej polityce fiskalnej towarzyszy ekspansywna polityka pieniężna), wówczas przesunie się także krzywa LM, która będzie wtedy przebiegać na prawo od LM_t„ powiedzmy w położeniu LM_V Nowy punkt równowagi E, wyznacza poziom do-

79