P1050021

charakteru źródła przychodu - wynoszą 20% lub 10% przychodu, ale w przypali dochodów z nieujawnionego źródła - 75% dochodu. Ponadto -w przypadku Ij^l dacji działalności gospodarczej - stosuje się stawkę 10% od wartości oszacowali go dochodu.

Od tak obliczonej kwoty podatku można następnie potrącić ulgi podatkowe. tyku! ustawy o PIT dotyczący’ tych ulg byl także często zmieniany. Począwszy J 2004 r. większość odpisów od podatku została zlikwidowana. Po nowelizacji |ąji% niejszą ulgą odpisywaną jako pierwsza od naliczonego podatku jest opłacona zgod.1 nic z przepisami o Narodowym Funduszu Zdrowia kwota składki na powszech^ ubezpieczenia zdrowotne. Ulga ta nie może jednak przekroczyć 7,75% podstawy**, i miaru tej składki. Wprowadzono też możliwość zmniejszenia kwoty podatku o kw ty wpłacone na rzecz organizacji pożytku publicznego (jednej lub wielu) dowoln* | wybranej przez podatnika. Pomniejszenia dokonuje się w wielkości rzeczywistej przelewu bankowego na rachunek wybranej organizacji, ale w kwocie nie więksa niż 1% procent kwoty wyliczonego podatku. Wplata na rzecz organizacji może hi dokonana po zakończeniu roku podatkowego, którego dotyczy, ale przed ustawi wym terminem złożenia zeznania podatkowego.

W trakcie roku podatkowego podatek dochodowy jest opłacany w fermie miesięcznych zaliczek. Zaliczki te - w zależności od źródła przychodu - są ptaco-B ne przez płatnika lub samodzielnie przez podatnika. Kwota zaliczki jest pomnicj I szana o kwotę składki na powszechne ubezpieczenia zdrowotne (nie wyższą jed-1 nak - jak już wspomniano - niż 7,75% podstawy wymiaru składki). Jeżeli skladb J na ubezpieczenia jest wyższa niż miesięczne zaliczki na podatek PIT, składkę oh I niżą się do wysokości zaliczki. Płatnikami podatku ustawowo zobowiązanymi do I obliczania, pobierania i przekazywania na rachunek właściwego urzędu skarbowe i go zaliczki od dochodów wypłacanych przez nich pracownikom są m.in. zakład* pracy, rolnicze spółdzielnie produkcyjne, organy rentowe, banki, organy zatnid-f nienia i uczelnie.

Od 2004 r. osoby fizyczne prowadzące pozarolniczą działalność gospodami które do tego czasu rozliczały się według ogólnych zasad ustawy o podatku dochofr wym od osób fizycznych, mogą korzystać z opodatkowania według jednolitej stawi' | podatkowej wynoszącej 19%, zamiast opodatkowania według progresywnej skali po-1 datkowej²⁹. Ta forma opodatkowania nie jest obowiązkowa, może zostać wybtirJ przez samego podatnika. Jednak dla zapobieżenia fikcyjnemu przechodzeniu nasn mozatrudnienie tylko w celu zmniejszenia opodatkowania, prawo wyboru mają $' I ko ci podatnicy, którzy cały poprzedzający rok prowadzili pozarolniczą działalno* gospodarczą albo którzy podjęli ją w 2003 r. lub dopiero w 2004 r., ale pod waru* I kiem, że w ramach samodzielnie prowadzonej działalności (albo w spółce nie mają | cej osobowości prawnej) nie uzyskują przychodów z wykonywania na rzecz konin 1 hentów tych samych czynności, które wykonywali dła nich poprzednio lub wykonuj! |

» Zob. nowy art. 30c Ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych; o makroekonomio^ I skutkach tego rozwiązania - zob. punkt 6 niniejszego rozdziału.

nadal jako ich pracownicy. Wyboru takiego mogą także dokonać osoby fizyczne, które wcześniej korzystały ze zryczałtowanych form opodatkowania (zob. punkt 4.4 dalej). przede wszystkim z ryczałtu od dochodów ewidencjonowanych.

I Korzyści związane z uniknięciem progresji podatkowej wiążą się jednak z kosztami. Przedsiębiorcom, którzy wybrali 19-procentowy podatek proporcjonalny, nie przysługują zwolnienia związane z inwestycjami w specjalnych strefach ekonomicznych ani prawo do wspólnego opodatkowania się z małżonkiem czy skorzystania z ulg dla samotnych rodziców. Przedsiębiorców, którzy wybrali to rozwiązanie, ustawa pozbawiła także znakomitej większości ulg i odliczeń podatkowych, w tym mieszkaniowych, przysługujących w ramach praw nabytych. Zachowują natomiast prawo do odliczeń od dochodu składek na ubezpieczenia społeczne (jeżeli tylko nie zaliczyli ich w koszty uzyskania przychodów) oraz prawo do pomniejszenia wyliczonego podatku o wysokość zapłaconych składek na ubezpieczenia zdrowotne (na ogólnych zasadach). Zachowują oni także prawo do opodatkowania, w formie ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, tych przychodów, które uzyskują z tytułu najmu, dzierżawy i poddzierżawy majątku nie mającego związku z ich działalnością gospodarczą (na przykład mieszkania)!] W praktyce nowe rozwiązanie zapewnia więc . korzyści tym podatnikom, którzy dotychczas rozliczali się według trzydziesto- lub czterdziestoprocentowej stawki podatku i tylko w niewielkim stopniu korzystali z ulg.

Proporcjonalnym 19-procentowym podatkiem dochodowym są także opodatkowane dochody z zysków kapitałowych, np. z tytułu udziałów w zyskach spółek kapitałowych (dywidend), z umorzenia udziałów lub akcji, ze sprzedaży papierów w artościowych.

Rozliczenie podatku od dochodów osób fizycznych w latach 2003 i 2004 przedstawia tablica 43. Efektywna stawka opodatkowania, łącznie ze składką na powszechne ubezpieczenia zdrowotne i pomniejszona o odliczone składki na ubezpieczenia społeczne, wyniosła w 2003 r. 1535%, a w 2004 r. 15,34% dla wszystkich podatników łącznie. W pierwszym przedziale skali podatkowej (dochody do 37 024 zł w skali rocznej) efektywna stawka PIT wyniosła 13,11% w 2003 r. i 13,52% w 2004 r., w drugim przedziale (37 024 zł-74 048 zł rocznie) - 18,11% w 2003 r. i 1837% w 2004 r., a w trzecim (dochody powyżej 74 048 zł rocznie) - 27,98% w 2003 r. i 28,74% w 2004 r. Przeciętna stawka efektywna nic zmieniła się. mimo że we wszystkich bez wyjątku przedziałach skali efektywna stawka wzrosła, od 0.4 do blisko 0,8 punktu, co świadczy o migracji w strukturze podatników w 2004 r. z trzeciej i drugiej przedziałki skali w dół. Migracja ta była wynikiem wprowadzonej z tym rokiem możliwości rozliczenia według 19-procentowej stawki dochodów osób prowadzących działalność gospodarczą. W ten sposób rozliczyło się w 2004 r. przeszło 200 tysięcy osób, głównie z trzeciego i drugiego przedziału skali opodatkowania (w trzecim przedziale liczba podatników zmniejszyła się z przeszło 270 tys. w 2003 r. do nieco ponad 200 tys. w 2004 r.).

Znakomita większość podatników w Polsce należy do pierwszego przedziału skali podatkowej - 94,77% w 2004 r. i 94,73% w 2003 r., podczas gdy do drugiego przedziału w 2004 r. należało 4,38% ogółu podatników (4,11% w 2003 r.), a do trze-