P1050037

stości finansów publicznych nie mogłyby być dochowane. Nic więc dziwnego, że uzasadnienie ustawy budżetowej jest przedmiotem zainteresowania analityków gospo-darczych, środków masowego przekazu i opinii publicznej.

Uzasadnienie projektu budżetu w Polsce jest dokumentem stosunkowo obszernym, zawierającym nic tylko informacje, do których przedstawienia ustawa o finansach publicznych zobowiązuje rząd, ale też wiele dodatkowych wiadomości. Będziemy je omawiali i wykorzystywali przy analizie poszczególnych pozycji dochodów i wydatków budżetu państwa w następnym rozdziale. Teraz tylko przedstawimy listę podstawowych informacji, do prezentacji których zobowiązuje ustawa o finansach publicznych¹⁰.

Uzasadnienie projektu ustawy budżetowej musi zatem przedstawiać:

1)    najważniejsze cele polityki społecznej i gospodarczej;

2)    makroekonomiczne założenia na dany rok budżetowy i dwa następne lata co do: (a) szacunku wielkości produktu krajowego brutto i jego głównych części składowych. tj. salda obrotów handlu zagranicznego i łącznego globalnego popytu- w tym prywatnej i zbiorowej konsumpcji oraz nakładów brutto na środki trwale; (b) prognozy poziomu cen towarów i usług konsumpcyjnych; (c) szacunku obrotów bieżących bilansu płatniczego i kursu walutowego; (d) prognozy poziomu zatrudnienia i bezrobocia; (e) przeciętnego wynagrodzenia brutto w gospodarce narodowej;

3)    przewidywane wykonanie budżetu państwa w roku poprzedzającym rok, którego dotyczy projekt ustawy budżetowej;

4)    ocenę przewidywanych przychodów i rozchodów oraz dochodów i wydatków budżetowych, przychodów i wydatków państwowych funduszy celowych, a takie ocenę wieloletnich limitów zobowiązań i wydatków w kolejnych latach realizacji Narodowego Planu Rozwoju oraz programów i projektów realizowanych z udziałem bezzwrotnych zagranicznych środków finansowych (w tym środków z pomocy przedakcesyjnej UE oraz Sekcji Gwarancji Europejskiego Funduszu Orientacji i Gwarancji Rolnych);

5)    informację o przewidywanej na koniec roku budżetowego wysokości długu publicznego i długu Skarbu Państwa oraz aktywów finansowych Skarbu Państwa, będących jednocześnie długiem innych podmiotów sektora finansów publicznych, wraz z odpowiednimi wartościami odnoszącymi się do kwot zobowiązań z tytułu poręczeń i gwarancji;

6)    informację o wielkości środków własnych Unii Europejskiej oraz o środkach pochodzących z budżetu Unii Europejskiej;

7)    przygotowane przez ministra skarbu kierunki prywatyzacji majątku Skarbu Państwa.

Do uzasadnienia rząd dołącza też założenia strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych na najbliższe trzy lata.

Jak już wspomnieliśmy, znaczenie tych wszystkich informacji dla zrozumienia projektu ustawy budżetowej, a zarazem dla zrozumienia rzeczywistych procesów gospodarczych znajdujących odzwierciedlenie w przepływach finansowych państwa, jest

¹⁹ Zob- aru 124 lej ustawy.

olbrzymie. Ponadto informacje te mają fundamentalne znaczenie dla kształtowania się postaw świadomego uczestnictwa w systemie demokracji parlamentarnej czy funkcjonowaniu społeczeństwa obywatelskiego. W związku z tym warto zauważyć, że jeszcze nie tak dawno, kiedy w Preambule poprzedniej Konstytucji można było przeczytać, że „Polska Rzeczpospolita Ludowa jest republiką ludu pracującego”³’, większość tych informacji była podawana w sposób uniemożliwiający, a niekiedy celowo utrudniający „ludowi pracującemu” zrozumienie wielu zjawisk znajdujących odbicie w przepływach finansowych w gospodarce.

5.3. Zasady i tryb wykonywania ustawy budżetowej: utrzymywanie dyscypliny wydatków i jej kontrola w toku wykonywania budżetu

Układ wykonawczy budżetu państwa

Po uchwaleniu ustawy budżetowej przez parlament jest ona przekazywana Prezydentowi do podpisu. Jak już wspomnieliśmy, państwo musi mieć prawne podstawy prowadzenia gospodarki finansowej, wobec czego zgodnie z art. 224 Konstytucji ..Prezydent Rzeczypospolitej podpisuje w ciągu siedmiu dni ustawę budżetową albo ustawę

0    prowizorium budżetowym przedstawioną przez marszałka Sejmu".

Po podpisaniu ustawy budżetowej przez Prezydenta w ciągu dwudziestu jeden dni od dnia jej ogłoszenia (w Dzienniku Ustaw) dysponenci części budżetowych przedstawiają ministrowi finansów szczegółowe plany dochodów i wydatków „swoich” części budżetowych. W ten sposób powstaje „układ wykonawczy" budżetu. Opracowuje się go w podziale na działy, rozdziały i paragrafy klasyfikacji dochodów

1    wydatków budżetu państwa. W tym samym terminie dysponenci części budżetowych przekazują jednostkom podległym informacje o ostatecznych wielkościach dochodów i wydatków, w tym wynagrodzeń, oraz o limitach zatrudnienia osób objętych mnożnikowymi systemami wynagrodzeń, jednostki te zaś sporządzają swoje plany finansowe zgodne z ustawą budżetową.

W tym samym czasie minister finansów w porozumieniu z dysponentami budżetu opracowuje harmonogram dochodów i wydatków budżetu państwa. Jest to prognoza miesięcznych dochodów i wydatków, jakie mogą zostać sfinansowane przy zachowaniu płynności budżetu. W harmonogramie uwzględnia się także płatności wynikające z obsługi długu publicznego i innych zobowiązań Skarbu Państwa, a więc uwzględnia się w nim zarówno wydatki jak i rozchody. Dzięki temu każdy dysponent części budżetu (minister czy wojewoda) otrzymuje od ministra finansów informację o przewidywanych środkach, jakie uzyska z budżetu państwa w kolejnych miesiącach roku.

® Konstytucja Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej, Preambuła.

151