P1050040

ści kosztorysowej inwestycji, chyba że odrębne przepisy stanowią inaczej. Łączu kwotę dotacji oraz jej przewidywaną wysokość w kolejnych latach realizacji inwesh. cji ustala się przy wprowadzeniu tej inwestycji do ustawy budżetowej²⁶.

Zwiększenie w okresie realizacji inwestycji jej planowanej wartości kosztorysy wej. wynikające ze zwiększenia zakresu rzeczowego inwestycji, ze zmian w dokume*. taqi projektowej czy z wydłużenia okresu realizacji inwestycji, nie jest podstawą fo zwiększenia łącznej kwoty dotacji celowej.

Inwestycje wieloletnie (których okres realizacji przekracza rok budżetowy i których wartość kosztorysowa jest wyższa od kwoty określonej w rozporządzeniu ministra finansów) są ujmowane w wykazie stanowiącym załącznik do ustawy budżetowy W wykazie tym określa się m.in.: (1) nazwę i lokalizację inwestycji, (2) nazwę im*, stora. (3) planowane efekty rzeczowe inwestycji, (4) termin jej rozpoczęcia i zakończenia. (5) jej planowaną wartość kosztorysową, (6) źródła finansowania, (7) nakb-dy do poniesienia i źródła ich finansowania w roku budżetowym oraz w dwćd kolejnych latach²⁷.

Szczegółowe zasady finansowania inwestycji z budżetu państwa określa rozporządzenie Rady Ministrów , w którym zarazem ustala się procentowe wysokości kro dotacji w stosunku do pełnej wartości nakładów w kolejnych latach realizacji inwesn-cji oraz zasady i tryb zwiększania wartości kosztorysowej inwestycji wynikającego Jt zmiany cen dóbr inwestycyjnych oraz materiałów i usług budowlano-montażowi

Instrumentem realizacji Narodowego Planu Rozwoju i innych rządowych strategii. na przykład w zakresie obronności i bezpieczeństwa państwa, są ustanawiane przez Radę Ministrów programy wieloletnie. Limity wydatków na takie programy a określane w ramach limitów wydatków w ustawie budżetowej, a ich wykaz stanowi załącznik do tej ustawy. Realizacja programów wieloletnich może być podzielona ta etapy, a podjęte w ich ramach inwestycje nie są włączane do wykazu inwestycji wieloletnich.

5.5. Rezerwa ogólna budżetu i rezerwy celowe

Rezerwa ogólna

W budżecie państwa tworzy się rezerwę ogólną oraz rezerwy ćelowe. Przeznaczeniem rezerwy ogólnej jest ubezpieczenie się na wypadek zdarzeń losowych lub szczególnych interwencji państwa, których potrzeby nie można przewidzieć w fazie przygotowywania i uchwalania budżetu. Dysponentem rezerwy ogólnej jest Rab Ministrów, która jednak może upoważnić prezesa Rady Ministrów i ministra finta sów do dysponowania tą rezerwą do wysokości określonych kwot i w praktyce laik upoważnienie jest im przyznawane.

²⁶    Zob. art. 112 tej ustawy.

²⁷    Zob. art. 115 tej ustawy.

Rezerwa ogólna nie może być przeznaczona na zwiększenie wydatków które w wyniku przeniesień dokonanych przez poszczególnych dysponentów części budżetowych zostały uprzednio zmniejszone, chyba że takie zwiększenia staną się konieczne w rezultacie wprowadzenia stanów nadzwyczajnych na terytorium państwa lub jego części.

Zgodnie z ustawą o finansach publicznych rezerwa ogólna nie może być większa niż 0.2% wydatków budżetu państwa, co przy wydatkach budżetu państwa planowanych w 2003 r. na 194,4 mld zl. a w 2004 r. na 199,8 mld zl wynosiłoby odpowiednio 388 min zl oraz blisko 400 min zl. W budżecie na 2003 r. rezerwa ogólna wyniosła jednak zaledwie 75 min zl, a w 2004 r. tylko 62 min zl (zaś wykonanie wyniosło wówczas ledwie 34,6 min zl). W 2005 r., przy wydatkach budżetu w wysokości 209.7 mld zl, rezerwa ogólna planowana jest na 93 min zl. Podobnie niskie rezerwy ogólne występują w polskich budżetach chronicznie, co podważa sens ich tworzenia, nie są bowiem w stanie sprostać celom, dla których są tworzone, mogą natomiast zachęcać do . ich wykorzystywania na „prezenty” od premiera lub ministra finansów³.

Rezerwy celowe

Rezerwy celowe tworzy się w czterech przypadkach:

1)    kiedy szczegółowy podział wydatków według pozycji klasyfikacji budżetowej nie może być dokonany w czasie opracowywania budżetu (na przykład nie wiadomo, kto i w jakiej skali będzie realizował zadanie);

2)    na wydatki, których źródłem finansowania mają być jeszcze nie rozdysponowane środki z kredytów przyznanych przez międzynarodowe instytucje finansowe;

3)    na finansowanie i współfinansowanie zadań realizowanych w ramach Wspólnej Polityki Rolnej oraz programów i projektów realizowanych z udziałem środków pochodzących z budżetu Unii Europejskiej;

4)    gdy inne ustawy tak stanowią lub gdy w czasie uchw alania ustawy budżetowej odnośne ustawy są jeszcze przedmiotem prac parlamentu.

Rezerwy celowe mogą być wykorzystane wyłącznie na cci. na jaki zostały utworzone. Jednak minister finansów po uzyskaniu pozytywnej opinii sejmowej Komisji Finansów Publicznych może dokonać zmiany przeznaczenia rezerwy celow ej.

Suma wszystkich rezerw celowych, o któiych mowa w punktach 1 i 4. nie może przekroczyć 5% wydatków budżetu. W związku z limitowaniem wielkości rezerw celowych ponownie ujawniają się sprzeczności interesów. Utrzymywanie możliwie wysokich rezerw celowych pozwalałoby bowiem rządowi kształtować wydatki zgodnie z jego preferencjami, ale w takiej sytuacji przypadająca parlamentowi rola stanowienia budżetu byłaby zredukowana do roli formalnej. Wyrazem obrony roli parlamentu są wymogi konsultowania z sejmową Komisją Finansów Publicznych każdej zmiany przeznaczenia rezerw celowych.

W budżecie na 2003 r. suma rezerw celowych wyniosła 7,1 mld zl, w budżecie na 2004 r. 11,3 mld zl (w tym 5,8 mld zl na wydatki finansowane ze środków po-

“ Jednak w 2003 r. 80% rezerwy ogólnej zostało zużyte na wojskowe zaangażowanie Polski w Iraku

157