P1050056
ropejskicj. Chociaż co prawda dług jednostek samorządu na koniec 2004 r. zwiększył się o 11** (z 13,8 mld zł na koniec 2003 r. do 15,4 mld zł na koniec 2004 r.), ale samorządy jako całość wykazały w 2004 r. niewielką nadwyżkę budżetową (zob. s. 211)".
Spośród pozostałych podmiotów sektora finansów publicznych na wzrost państwowego długu publicznego w latach 2002-2003 największy wpływ miał wzrost zobowiązań sektora służby zdrowia, zwłaszcza samodzielnych publicznych zakładów opieki zdrowotnej, a w 2002 r. dodatkowo przyrost zobowiązań ZUS i Funduszu Pracy.
Dług Skarbu Państwa
W strukturze długu Skarbu Państwa nadal dominuje dług krajowy (według kryterium zarówno miejsca emisji, jak i rezydenta). Udział długu zagranicznego według kryterium miejsca emisji w 2004 r. uległ obniżeniu do 27,6% w porównaniu z 33,8% na koniec 2003 r. i ma się zmniejszyć do 27,3% w końcu 2005 r., a według kryterium rezydenta udział ten obniżył się do poziomu 42,3% na koniec 2004 r. w porównaniu z 43.5% na koniec 2003 r. i 42% na koniec 2002 r.; na koniec 2005 r. ma on wynieść 41.2%. Wzrost udziału długu krajowego był spowodowany głównie przez zwiększenie stanu posiadania przez nierezydentów obligacji skarbowych emitowanych na rynku krajowym oraz obligacji wyemitowanych na rynki zagraniczne. Na wszystkie te wielkości mają jednak przemożny wpływ aprecjacja złotego i zmiany krzyżowych kursów walut, co od razu widać z porównania dynamiki zmian zadłużenia zagranicznego Skarbu Państwa w 2004 r. wyrażonej w euro (wzrost długu zagranicznego o 0,6%), w USD (wzrost o blisko 9%) i w PLN (spadek o 13%).
Zmiany zadłużenia zagranicznego Skarbu Państwa w latach 2004-2005 są wypadkową:
• emisji w 2004 r. obligacji Skarbu Państwa na rynkach zagranicznych o łącznej wartości nieco ponad 2 mld euro;
• planowanych w 2005 r. nowych emisji obligacji Skarbu Państwa na kwotę około 2,9 mld euro;
• spłaty przypadających na te lata rat kapitałowych, przede wszystkim od kredytów zaciągniętych wobec członków Klubu Paryskiego i w międzynarodowych instytucjach finansowych: poza przedterminową spłatą części kredytów Banku Światowego (około 774 min USD) w 2005 r. planowana jest przedterminowa spłata częśd zadłużenia Polski w Klubie Paryskim13;
u Na koniec 2004 r. wskaźnik zadłużenia powyżej 50% - liczony jako relacja zobowiązań ogółem do docbodów ogółem-wykazało 69 jednostek samorządu w Polsce, w tym 16 gmin powyżej 60% (zob.5jm-KOzdarJc z wykonania budżetu pańsnrn za okres od I stycznia do 31 grudnia 2004 r.. Informacja o iiykam-ruu budżetów jednostek samorządu terytorialnego, t. II. s. 15.
' W końcu marca 2005 r. zostały podpisane umowy o przedterminowej spłacie całości zadłużenia Skarbu Państwa wobec Danii. Finlandii. Holandii. Republiki Federalnej Niemiec i Wielkiej Btytanii. Dodatkowo podpisana została również umowa dotycząca spłaty części zadłużenia wobec Kanady. Łączna wartość zobowiązań objętych przedterminowym wykupem wynosi około 3.27 mld euro, co stanowi Misko 29% całego dostępnego do spłaty w tym trybie zadłużenia Polski wobec szesnastu państw wierzydełskich reprezentowanych w tzw. Klubie Paryskim. Splata zobowiązań objętych tymi umowami nastąpiła w dnia 31 marca 2005 r. razem z przypadającymi na ten dzień regularnymi płatnościami kapitałowymi i odsetko-
• zaciągnięcia nowych kredytów (przede wszystkim w międzynarodowych instytucjach finansowych);
• realizacji programu finansowania samolotu wielozadaniowego dla Sil Powietrznych Polski;
• zmian kursu złotego w stosunku do USD, euro i innych walut, w których nominowane jest zadłużenie zagraniczne.
Konsekwencją prognozowanego przyrostu długu Skarbu Państwa w tatar^ 2001—2005 jest skokowy wzrost relacji tego długu do PKB, o blisko 13 punktów procentowych. Liczona łącznie z przewidywanymi wypłatami z tytułu poręczeń i gwarancji udzielonych przez Skarb Państwa, relacja ta wzrośnie od 43.2*^ w 2001 r. do 56,1% w 2005 r. Jakkolwiek z chwilą wejścia do Unii Europejskiej możemy odwoływać się do unijnej metodologii liczenia relacji długu publicznego do PKR a przy tej metodologii wzrost jest wyraźnie mniejszy: od 45.4ri w 2003 r. do 4&2% w 2005 r_ i tak rosnący trend długu publicznego może być źródłem niepokoju13.
Potencjalne zobowiązania Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń
Potencjalne zobowiązania Skarbu Państwa z tytułu udzielonych gwarancji i poręczeń są to zobowiązania, które mogą obciążyć w przyszłości budżet państwa. Na koniec
2004 r. stan potencjalnych zobowiązań z tytułu gwarancji zagranicznych oraz poręczeń i gwarancji krajowych wyniósł 29.4 mld zł. w porównaniu z blisko 30.1 mld zł na koniec 2003 r. oraz 32.5 mld zł rok wcześniej- Szacowany stan potencjalnych zobowiązań z tytułu udzielonych przez Skarb Państwa poręczeń i gwarancji na koniec
2005 r. wyniesie 44.7 mld zł. tj. o 15.3 mld zl (o 52*r) więcej niż na koniec 3004
i obejmie poręczenia i gwarancje krajowe, w łącznej kwocie L4.S mld zł. co rmtac z a wzrost o 1.1 mld zl (tj. o 8%) w- porównaniu ze stanem na koniec 2004 r_ oraz gwarancje zagraniczne, w łącznej kwocie 29.8 mld zł. o 16,1 mld zł ftj. o 11 > więcej
niż na koniec 2004 r.
Ustawa budżetowa na 2005 r. ustala limit gwarancji i poręczeń udzielanych przez Skarb Państwa w wysokości 20 mld zl (art. 6). Mają one być udzielane min. na realizację takich strategicznych programów rządowych, jak budowa autostrad, inwestycje infrastrukturalne i w dziedzinie ochrony- środowiska, tworzenie przez banki li-
wymi. Ta transakcja przedterminowego kupa znaczne j części zadłużenia objętego poraznEBaaeB z Klubem Paryskim jest wyrazem polityki aktywnego z amdra»i£a rątamczmiu adkóeaieai Skwta Fń-***, w ramach której wcześniej dokonano już prrrrtirrniinaai a? i kupa zotwwazao wobec
klubu Londyńskiego (tzw. obligacje Brady ego) oraz spłacono cak«e nobowią"" wobec Btazyka Gkw-■ym uzasadnieniem dla przedterminowego wykupu zadłużenia jest do lepszego Tuzkścau zenni-
nów spłat zadłużenia.
” Nie jest też jasne, jakiej metodologii rachunku relacji długu |inlilii mi iii iłu PkB —— ~^~TT «'boc-«ńc ograniczenia konstytucyjne, które formułowano w 1997 r_. kiedy | i j jna m ani i sowa łwasmag Rzeczypospolitej. Oczywistym punkiem odniesienu była aówoas polski im To rlrńrn 11 racbmku p«a»ł —o—e -go długu publicznego i długu Skarbu Państwa, a nie mctodokyu Uaa Eompcpiio Scwą nsa«a o finansach publicznych, w której wypłaty z tytułu poręczeń i ga su aan ji sa sytgcaoae z laikaanl i Aąa pa Hirziugn. usuwa te kłopoty tylko częściowo.
Wyszukiwarka