P1050189

18 Rozdział I. I ty zostaniesz hcmicncutii

rozumieniem tekstów'\ Jednakże koncepcja intentin operis ma db Gadamera postne szczególną: tekst-w-sobie nie Istnieje, jego rozumienie zawsze oznacza już rodzaj interakcji pomiędzy tekstem a jego interpretatorem. Dlatego mówi Gadamer o stapianiu się. fuzji horyzontów tekstu i interpretatora. Na czym wszakże fuzja ta miałaby polegać? Tekst zawsze dany jest na gruncie określonej tradycji, tego, co wspólnotowe. Nie chodzi wszak o to, aby interpretator rekonstruował historycznie tę tradycję. Przemawiać ona może bowiem dla nas tylko jako to, co współcześnie ważne. „Współczesność” interpretatora także wpisuje się w jakąś tradycję, wspólnotę. Spotkanie tekstu i interpretatora okaże się owocne wtedy, gdy zdoła się przeobrazić je w żywą rozmowę - to zadanie interpretacji: ożywić tekst, przywrócić martwe pismo w obszar żywego języka¹⁴. Według Gadamera koło hermeneutyczne problematyzuje rozumienie jako „wspólną grę ruchu tradycji i interpretatora. Kierująca naszym rozumieniem danego tekstu antycypacja sensu nie jest działaniem subiektywności, lecz określa się na gruncie wspólnoty, jaka wiąże nas z przeszłością. Nasz zaś stosunek do tradycji pojmuje tę wspólnotę jako nieustannie zmienną. Nie jest ona po prostu założeniem, na którym się «mi<- opieramy, lecz to my sami ją ustalamy, gdy rozumiemy, mamy udziałw procesie przekazu tradycji i sami go przez to dalej określamy' .

Niemiecki filozof wypowiada się już na płaszczyźnie antymetafizy-cznęj Mimo iż skłania się ku hermeneutycznej „etyce kontynuacji”" i - jeśli można tak powiedzieć - z sympatią odnosi się do tego, co przeszłe, Gadamerowska koncepcja prawdy nie pozwala się - przynajmniej bez zastrzeżeń - wpisać w ideał korespondencji i transparencji. Podąża nr Gadamer za Heideggerem i jego nowym ujęciem koła bermenentyczncgo, polegającego na nieustannym ruchu rozumienia i rozumienia wstępnego¹⁷. Gadamer używa przy tym, w odniesieniu do Hcłdeggerowskre) prestruktury rozumienia, pojęcia przesądu, uprzedzę-rad (Varuruńl)^lt, Oświeceniowy racjonalizm, pragnący wykluczyć uprzedzenia w imię czystości nauki, postulatu transparentnego i bezpośred

ni ifaming af IlMwii for PMJatopDK.

niego dostępu podmiotu do przedmiotu, poddany zostaje krytyce. Hermeneutyka zdaje sprawę z tego, że ikoro każde rozumienie dane jest zawsze na gruncie uprzedniego rozumienia, to znaczy, że i prawda możliwa jest jedynie w ruchomym horyzoncie (by użyć sformułowania Giannicgo Vattimo) uwarunkowań historycznych, kulturowych, językowych, społecznych, ekonomicznych, politycznych, egzystencjalnych itd. Nic da się wszakże ukryć, że Gadamerowska hermeneutyka wycofuje się jednak przed możliwością własnej radykalizacji, jak gdyby autor Prawdy i metody nie potrafił zdecydować się na uczynienie następnego kroku, który byłby logiczną konsekwencją przyjętej przez niego koncepcji „uprzedzonego” rozumienia¹⁹. Hermeneutyka ta, którą nazwać moglibyśmy zasadnie hermeneutyką dialogiczną, oddaje interpretatora we władanie czy „służbę” tekstu. Stawiany przez Gadaniem postulat aplikacji, zastosowania, który mógłby stać się punktem wyjścia ku radykalizacji, zostaje, ostatecznie, osłabiony²". Zarazem koncepcja znaczenia jako intentio operis zostaje w Gadamcrowskiej hermeneutyce utrzymana.

Ponowoczcsna radykalizacja hermeneutyki odbywa się - jak można sądzić - pod znakicm intentio lectoris i ma wymiar zdecydowanie antymetafizyczny. Za ojców hermeneutyki radykalnej²¹ (resp. filozofii hermencutycznej) uważani są Fryderyk Nietzsche i Martin Heidegger, zaś wśród jej głównych przedstawicieli należałoby wymienić myślicieli tak różnych jak Foucault, Lacan, Derrida, de Man, Caputo, Vattimoay Rorty. Hasiem przewodnim tej myśli jawi się Nietzscheańskie: „fakty nie istniąją, istnieją tylko interpretacje”²². Owa formuła przynosi wiele

" W lej sprawie rob. N. LeTniewski, O) moMmjal nutykataacja htmunail)*i flmfiaiuj Hania fóorp Gadamera?. w. Uniumalny mmldr hermeneutyki, pod red. A. Pnyłęhskiego IS>-mań IW.    _f

• Gadamer powiada npj „Watka poprawna interpretacja oma się sme tamkmda różnych pomysłów I ograniczającego chara kiom DiełwlBlImnych nawyków myślowych i kienmt spojraenie .narzeczy tama- (którymi dla filologa H| sensowne tatary. ■ mat żlrony mów zajmuj** atę rzeczami). Jclll birtpteuior powala, hyofatflala go nera, ro nieJeaUuncawńfciejeiwjo tamaawai ■odwuna-decyzją,leczrzeoywiScie pterwaymaal)mloWtfmmadanieiB^Afc«M>ckdilq:»Kw Mara się zrozumwc, naraża sic na tprawaknr na manowce pierz wstępne mniemania, nie potwierdzające się w gęgach samych. Opracowanie trafnych, adekwatnych do raty projektów, które jako projekty tą innaypiijaaal Jo potwierdzenia dopiero .na raact*», jc« Małym udaniem nwwnwnu . Gadamer, np.ciL 1 257.

” Wajaeka—t praca na lemat hermeneutyki radykalnej pomnie prekursorska w Pohra książka Noifrtrta loinlewslneto O hermenfuryee nutykobie), Poznali 1WŁ 'j _