P1050199

Rozdział 2. Sinikturalizm < hermeneutyka: dwa paradygmaty..

Z takimi sposobami myślenia o znaczeniu hermeneutyka nie mott się zgodzić. Nawet ci heimeneuci, którzy z sympatią odnoszą się 4 propozycji i dokonań orientacji strukturalnej (wymieńmy tu zwianą Paula Rteoeura, Erica Donalda Hirscha, Hansa Jncichena). oto oponują: analiza strukturalna stanowi niezaprzeczalną wartość pod iw wszak warunkiem, ii zostanie ona uznana za środek, a nie cel; śradd prowadzący do rozumienia (interpretacji). Dopiero na gruncie into-prctacji mówić możemy o znaczeniu tekstu, znaczeniu, które odką. wamy w odniesieniu dzida do naszej sytuacji egzystencjalnej (Gadamet, Ricoeur) bądź autora (Hirsch. Ineichen). Podkreślmy jedno - * uniknąć nieporozumień: hermeneuci nic usiłują odnowić dawnydi postaci psychotogizmu, biografizmu bądź historyzmu. Nie opowiadaj się po stronie orientacji egzocentiycznych w myśleniu o literaturze Przeciwnie, co ciekawe, wszystkich wiąże, leżąca u podstaw ich rozważań, idealna koncepcja znaczenia zaproponowana przez Husserh znaczenie wypowiedzi ma charakter obiektywny, winno być zim odgraniczone od jakichś subiektywnych przeżyć i wyobrażeń podmiotu, od tego, co - mówiąc językiem Ricocura — w wypowiedzi ..zdarzam we”²*. Według Gadam era owa czystość, obiektywność znaczenia a chwytna jest w głównej mierze na gruncie pisma. Pierwotna samoalins cja pisma, uwypuklona w sensie negatywnym przez Platona³⁴, pan Gadaniem uznana zostaje za moment pozytywny: w interpretacji chodzi o to, by z pisma uczynić mowę, by tekst przemienić na powrót w język' Znaczenie jest bowiem tym, co odkrywa się przed nami w rozmowie. W rozmowie nie chodzi o to, aby zrozumieć psychikę mówiącego Chudzi o to, aby zrozumieć to, o czym się mówi. Ulotnym wymiarem rozoKMMy jest moment aplikacji, a więc zastosowania tego, o czym iś mówi do własnej sytuacji egzystencjalnej interpretującego. Rozmowi zakłada diatagowość, otwartość na możliwość przemiany biorącyd udział w rozmówię - w przypadku tekstów - interpretatora. W tymi dialogu rodzi się poczucie wspólnoty, a w tej mierze, w jakiej mówK saoMrmy o wspólnocie, ujawnia się społeczny i aksjologiczno-elyanj wymmr rozumienia - znaczenia

Im f. Ukrmm SW »bŁ aaapMaą* wyMr pim, wf*. 1 w» lepem pojmał* LIwtntriMiaSMi. »amn IW.

- 5 eSanL PHjdimć «r SUW. OSSap- t* Z, prał aa wueparm 1 ohprtaidmjunl opatZ

SjIHflHMąmi

.    *    *w. W

Dla hermeneutykAw - powiada Katarzyna Rosner - znaczenie tekstu nic Jest czymś golowym, zamkniętym w tekście i wymagającym rozpoznania. Znaczenie tekstu powstaje w toku interpretacji, przez przyswojenie go, tzn. odniuienk zawartego w nim przekazu do naszej sytuacji egzystencjalnej, wyposażenie w referencję do nuszego świata. Tylko dzięki przyswojeniu, tj. przezwyciężeniu dzielącego nas od niego dystansu i obcości, tekst przemawia do nas, przekazuje nam swoją prawdę³*.

A mówiąc językiem Gadaniem: znaczenie konstytuuje się w „stopieniu horyzontów” interpretatora i tekstu. „Rozpoznajemy w tym formę urzeczywistnieniu rozmowy, w której znajduje wyraz pewna rzecz, nie tylko moja lub autora, lecz wspólna’'³.

• * •

Przyjęty w zaprezentowanej wypowiedzi binarny sposób przedstawienia problemu implikuje pewną tendencyjność Czas więc, by, choćby najkrócej, skomplikować ten obraz. JeSli chodzi o struktura!izm: nic uwzględniony został rozwój tej orientacji w stronę semiologii. Rozszerzenie pojęcia tekstu ku wszelkiej wypowiedzi kulturową czyni scmiologię dialogiczną i - w ten sposób - łączy z hermeneutyką. Przykładem takiej wspólnoty mogłyby być choćby prące Michaiła Bachtina. Ale i w łonie polskiego strukturalizmu dostrzeżono konieczność humanistycznego wymiaru nauki. W książce podarowaną Edwardowi Balccramowi przez Marię Renatę Mayenową znalazła się znacząca dedykacja: „przez znaki do żywego człowieka"*. Z kolei Seweiyna Wysłouch od łat podkreśla szczególną rolę I rangę, jaką odegrać musi interpretacja nie tylko jako element kształcenia, ale i jako element integracji nauk humanistycznych - stąd i postulat interpretacji ocharak-terze eklektycznym’¹.

Zarazem - w hermeneutyce - obserwuje się przychylność i zainteresowanie, jeśli chodzi o narzędzia i wypracowane reguły analizy strukturalnej. Przykładem szczególnym będzie tu hermeneutyka Paula Rłcoeura. Pozostaje żałować, że przyjęta koncepcja niniejszego szkicu nie pozwoliła się właściwie ustosunkować do tej ważnej myśli. Wsppm?

" K. Rmmt. Ummmmuyem> m*U aknmmt* t ttśjtm liii m JMia^ MMI tomuwry- Im 4, ni M. MmImMo. WiuM Wl ł Wś * M.'O- PadiM, ftiufa i mRaM, k Vf. ⁿ E BnImum. s- 4»l

ⁿ E ObivmE B WytfpMfc JMpft*mmmm. Wmim WE* 2V.fl    - «