P1050201

R O Z D Z I A Ł 8

Hermeneutyka radykalna Johna D. Caputo — implikacje literaturoznawcze

Wstęp

O ile pojęcie poalitrukturalizmii zrobiło już w Polsce zawrotną karierę.

tyle pojęcie Hermeneutyki radykalnej pojawia się właściwie z rzadka (b przecież oba zjawiska znajdują trwałe miejsce nas mapie myśli ponowo-czesmej). Podkreślmy od razu: poststrukturalizm i hermeneutyka rak kałwia nie sz właściwie zjawiskami odrębnymi. Przeciwnie: przecina ją się

*    ■ ą nas sirhie w wielu miejscach. To. co jest charakterystyczae db tych formuł to to. że tkwi już w nich pewna wykładnia. Stosu

* m

•    4'¹ '•^r>' ■ '■‘kturatizm” wskazuje sus stosunek do tradycji — w szerotas ■ls ułauralistyr nu, j; stosunek skomplikowany: krytyczny i trie-

^r w końcu w obrębie tej tradycji¹. Podobnie rzecz aa „hermeneutyki radykalnej”. "Tu jednak przedmiotM okazuje się szeroko pojęta tradycja hcrmencun mamy więc do czynienia z czym*, co narwać* Ponieważ jednak akowo .jicrezja” konotuje arydtóaepk

pejoratywny, to, chcąc takiej oceny uniknąć, zdecydowanie wolałbym mówić o subwcrsywności, rewizji, przemieszczeniu, redeskrypcji, przepisywaniu, rewriting i rereading.

Według Norberta Leśniewskiego, autora jedynej, jak dotąd, monografii poświęconej hermeneutyce radykalnej’, mapę współczesnej filozofii hermeneutycznej^{1 2 3} wyznacza zasadniczo kilka tendencji: 1) hermeneutyka socjologiczna Zygmunta Baumana, 2) hermeneutyka sceptyczna Odo Marquarda, 3) hermeneutyka radykalna Johna D. Caputo, 4) hermeneutyka semiologiczną Hugh J. Siivermana oraz S) hermeneutyka emancypacji Gianniego Vattimo⁴. Jednakże, zdaniem Leśniewskiego, jedynie trzy ostatnie nurty pozwalają się określić mianem hermeneutyki radykalnej. O ile bowiem wszystkie spełniają warunek formalny, tzn. czynią polem swoich zainteresowań i działań interpretację, o tyle jedynie niektóre podejmują namysł nad kwestiami oałotogkznymi, związanymi ściśle z myślą Martina Heideggera. Nie chciałbym wdawać się w tym miejscu w dyskusję na temat przyjętej pracz badacza specyfikacji. Wyrażę więc jedynie najogólniej wątpliwość. co do proponowanego wyodrębnienia hermeneutyki radykalnej spośród innych nurtów filozofii hermeneutycznej. Uważam bowiem, że granice okazują się tu dość płynne, niewyraźne, a przynajmniej - nie zawsze możliwe do uchwycenia. I tak oto Anna Burzyńska, polemizując z Leśniewskim, do hermeneutyki radykalnej skłonna jest włączyć również dckonstrukcję Jacquesa Derridy⁵, Andrzej Zawadzki zaś - Nietzschego i Heideggera⁶. Dodam wreszcie, że jeśli uwzględnimy rozważania Gunthera Scholtza, to zgodzić się wypada, że traktują one k facio o filozofii hermeneutycznej właśnie jako próbie rądykalizacji hermeneutyki.

Wymieniony badacz ujmuje dzieje hermeneutyki przez ptyzmat jej zasadniczo trzech postaci: hermeneutyki technicznej, hermeneutyki Snpficznej oraz filozofii hermeneutycznej. Hermeneutyka techniczna

1

N.Łel|iIowJki, O Immantmnn nufyketntfi Poznań IMS

2

' PoJttM filozofii hermeneutycziinj preyjmtijg u nttmhmm Sdmlnen i W«t**9 im I 0 klrtly isptltje jlkaopa htmiencutycaitt . piiel. I> Oamtę0- *    > Mu*

3

ąńoąijtjlj pod rad (ipukową Ś. Czeniiaka, J. RohnwAlean. t tnamt

4

'tUuMU.oaA.iSl

5

¹ A. BunyiUtŁ OriWunfaja i innym UH. KiiMw 2001, i «S7.

6

'-A. ZwnitWi. Afcfw IWk ^*0 t&a" < m *>—>»ir .T«M» Omk' Mt, *M.Kk