PICT6094

172

kiedy badamy jednostki, kiedy stawiamy diagnozy osobnicze. Przy haj, niu „zjawisk", „reakcji”, słuszniej jest stosować np. prosty dziennik o\i scrwacji, gdzie pod datą opisujemy okoliczności zdarzenia, zjawisko

reakcję.    ,    ...    . .

Pragnę poniżej zaprezentować czytelnikowi fragmenty dwu narzędzi

obserwacji.    . .

Pierwszy arkusz obserwacji stosowany był przez autora przy _{ok ;} badań nad rolą wychowawczą zajęć pozalekcyjnych i placówek po/_a. szkolnych. Ponieważ obserwację prowadziło wielu nauczycieli i wycho. wawców. musieli dysponować w miarę jednolitym narzędziem obserwacji ,bv materiał mógł być porównywalny i jednolicie opracowany. Dodać nal* żv. ze była to jedna spośród kilku stosowanych w owych badaniach technik.

Drugi przykład to specjalny arkusz obserwacji, opracowany przezS.M. Studenckiego i M. Librachową jeszcze w okresie międzywojennym liczą. _cv 8 działów i 39 rozwiniętych dyspozycji.

/. uwagi na oszczędność miejsca w drugim przykładzie usunięte został) miejsca przeznaczone na opis. Przykład arkusza obserwacji sprzed pół wieku ma nie tylko archiwalną wartość. Współczesne rozwiązania idą tylko w kierunku większej standaryzacji i innej struktury. Istota pozostaje ta sama

Arkusz obserwacji (fragment)

Wskazówki do prowadzenia arkusza obserwacyjnego •Arkusz obserwacyjny jest dla badającego nauczyciela drogowskazem, wskazującym, co należy w obserwacji ucznia wziąć pod uwagę. Kolejność wypełniania poszczególnych pozycji arkusza jest dowolna i zależy od roku obserwacji. Stopień szczegółowości wypełniania poszczególnych pozycji zależy od możliwości stwierdzenia określonych cech ucznia. Zaleca się notowanie na oddzielnych kartkach faktów stanowiących podstawę do ogólnej charakterystyki ucznia.

Obserwację należy prowadzić systematycznie przez okres kilku miesięcy. notując poszczególne fakty, a pod koniec okresu obserwacji wpis* ogólne charakterystyki do arkusza obserwacyjnego.

W obserwacji należy uwzględnić następujące źródła:

a)    bezpośrednie obserwacje ucznia w klasie i poza klasą.

b)    rozmowy z uczniem,

₇ rodzicami, nauczycielami szkoły.

_c)    ^r°^znl0"'_ti_anic z konferencji i posiedzeń pedagogicznych szkoły.

d)    ^sP^n,'^V0!_nl'_aCja szkolna (uwagi z dzienników, karla zdrowia, up.).

e)    dok»^,nlL ‘ ucznia na zajęciach praktycznych, w internacie, w środo-

a odwieazin;

' ku domowym.

"I" _ir%vacji ucznia można bardzo wydatnie dopomóc zapoznanie sic , ,u'rT«urą. w szczególności:

Arkusz obserwacyjny (autorstwo M. Librachową, S. Studencki)

. . _n„.._Vvi<ko .............................................^w‘^ck..................klasa....................

lnu? i nazwisko

, \vvglad zewnętrzny

1 * Wygląd zewnętrzny: czysty, starannie ubrany, czy też brudny, niechlujny, zaniedbany iip............................................................................................

U. Warunki domowe

3 Czy uczeń wychowuje się u rodziców (u matki. ojca), rodzeństwa, krewnych. opiekunów ? Czy ojciec, matka żyje? Czy rodzice żyją razem, czy oddzielnie; ojczym, macocha, dziecko nieślubne?

а.    Zawód ojca. matki (opiekunów, wzgl. rodzeństwa) Czy matka pracuje

poza domem? Stan zamożności rodziców (zamożni, średnio zamożni, ubodzy, bardzo ubodzy). Czy dziecko pomaga rodzicom w gospodarstwie lub w pracy zarobkowej?...........................................................................

б.    W domu: czystość, łaj. porządek, zgoda, czy brud. ciasnota, kłótnie, bójki? Warunki do odrabiania lekcji w domu.

7. Stosunek do dzieci (ojca. matki): tkliwy, surowy, łagodny, brutalny . Wpływ wychowawczy większy matki, ojca?

III. Stosunek do ludzi

10. Czy uczeń dąży do towarzy stwa, czy unika towarzystwa. Czy jest skłonny do zawierania wyłącznych przyjaźni? Czy bawi się częściej / młodszymi od siebie, czy ze starszymi? Czy można określić przypuszczalnie przyczyny unikania towarzy stwa; czy odgrywa tu rolę właściwa dziecku nieśmiałość, czy przykre doświadczenia, czy przyzwy czajenia?

Należy zwrócić uwagę, czy dla „towarzystwa" wstąpił do szkoły budów -lanej, czy skłonny byłby do zmiany szkoły lub klasy dla towarzystwa kolegów.