pielegnowanie interpersonalne (13)

Wojciech Nyklewicz

PIELĘGNOWANIE INTERPERSONALNE JAKO ZESTAW UMIEJĘTNOŚCI KOMUNIKACYJNYCH,

WAŻNYCH W PRAKTYCE PIELĘGNIARSKIEJ

Dbałość o skuteczny przepływ skargi w kanale komunikacyjnym jest obowiązkiem obu osób, uczestniczących w relacji pielęgnacyjnej - pacjenta, by być zrozumiałym dla pielęgniarki i pielęgniarki, by zrozumieć pacjenta. Jednak pielęgniarka, ze względu na profesjonalne przygotowanie i dysponowanie odpowiednimi umiejętnościami, powinna stwarzać pacjentowi warunki wyrażania skarg.

Pielęgniarka w relacji z pacjentem ponosi odpowiedzialność za sposób odbioru skargi, jako komunikatu pacjenta, oraz za rodzaj reakcji na nią. Poprawność odbioru skargi zależy od wrażliwości sensorycznej i emocjonalnej pielęgniarki, oraz sprawnego posługiwania się przez nią określonymi umiejętnościami komunikacyjnymi. Są to umiejętności percepcyjne takie jak: umiejętność koncentracji uwagi na drugim człowieku; umiejętność nawiązania, podtrzymania i bez urazowego rozwiązania kontaktu wzrokowego z pacjentem; uważne słuchanie; wielozmysłowa obserwacja; całościowe postrzeganie pacjenta i siebie w relacji z nim.

Ponadto pielęgniarka musi umieć odkodować wiadomość zawartą w skardze pacjenta, czyli rozpoznać jego intencje. Zatem musi biegle posługiwać się językiem ojczystym pacjenta, z pełnym rozumieniem pojęć abstrakcyjnych. (Uwaga ta dotyczy cudzoziemców - pacjentów, jak i pielęgniarek.) Trafnie rozpoznana przez pielęgniarkę intencja pacjenta jest podstawą podjęcia właściwych działań (reakcji) pielęgnacyjnych w stosunku do niego.

W tym momencie pielęgniarka rozpoczyna fazę zwrotną komunikowania, stając się nadawcą komunikatów pielęgnacyjnych, zwanych dalej reakcją pielęgnacyjną. Reakcja pielęgnacyjna to zestaw określonych działań pielęgniarki, wynikających z jej umiejętności interpersonalnych. Działania te postrzegane są przez pacjenta jako komunikaty skierowane do niego i przynoszą mu ulgę. Są to umiejętności motoryczne pielęgniarki takie jak: umiejętność formułowania i nadawania jasnych komunikatów werbalnych; spójność komunikacyjna; niewerbalne okazywanie zainteresowania, akceptacji i zrozumienia pacjenta; empatyczne wyrażanie współczucia (zamiast okazywania litości); umiejętność niewerbalnego dostrojenia się do zachowań ekspresyjnych pacjenta; udzielanie mu wsparcia emocjonalnego; odzwierciedlanie jego uczuć; umiejętność parafrazowania i podsumowywania wypowiedzi pacjenta; umiejętność towarzyszenia i doglądania. Reakcja pielęgnacyjna polega na równoczesnym posługiwaniu się umiejętnościami odbierania (sensoryczne) i nadawania (motoryczne) komunikatów, o których była mowa poprzednio.

Subiektywnym wskaźnikiem skuteczności reakcji pielęgnacyjnej jest wzrost poczucia bezpieczeństwa pacjenta w jego aktualnej sytuacji i w konkretnej relacji z osobą pielęgnującą oraz poczucie realizowania siebie w kontakcie z tą osobą.

Aby pielęgnowanie interpersonalne było skuteczne, pielęgniarka powinna pomóc pacjentowi określić hierarchię osób znaczących, które odgrywają w jego obecnej sytuacji ważną rolę. Prawdopodobnie relacje z tymi osobami są źródłem deficytów pielęgnacyjnych pacjenta. Edukacyjne oddziaływania pielęgniarki w odniesieniu do tych osób mogłoby wpłynąć na kształtowanie ich umiejętności w zakresie zwiększenia lub zmniejszenia ochrony i przyzwolenia pacjentowi na bycie sobą, w zakresie przez niego wybranym.