P1050745

18 PRZEMYSŁAW DUI.t«A

9). Podobnie datowane są zbliżone kształtem zapinki. pochodzące z najmłodszego horyzontu grobów z obszarów dzisiejszej Słowacji (Bujna 2003.90. ryc. 56c). W omawianym zespole nic wystąpiła ceramika kultur)- przeworskiej. Poza obiektem 36/60 odkryto w Daiewicach liczną serię obiektów, które można uznać za późniejsze i datować je prawdopodobnie na fazę LT C2 (m.in. półziemianki 1/57. 39/60. 40/60.42/60. 56/60). Zespół)- te nie dostarczyły niestety zabytków o walorach dokładnych datowników. a część z nich została dodatkowo zniszczona przez późniejsze obiekty i nowożytne wkopy. dlatego nie można mieć pewności, że są to zespoły zwarte. Na stanowisku w Daiewicach odkryto również dwa obiekty - 2/2S i 34/60 (jamy zasobowe) kultury przeworskiej, w których wystąpił)- wyłącznie naczynia „starszego stylu ceramicznego" (ryc. 3).

NAJSTARSZE ZESPOŁY KULTURY PRZEWORSKIEJ W ZACHODNIEJ MAŁOPOLSCE

Kultura przeworska w- Malopolsce najwcześniej pojawia się na obszarze Wyżyny Sandomierskiej, skąd znany jest największy do tej pory przebadany i opracowany obiekt sepulkralny - cmentarzysko w Błoniu, pow. sandomierski (Mycielska - Woźniak 1988; Woźniak 199-1). Cmentarzysko w Błoniu funkcjonuje już od schyłku fazy A1, aż do początku lazy A3. o czym świadczą nieliczne groby z zapinkami typu M oraz luźno znaleziona zapinka typu Almgrcn 18a (Woźniak 1994, 129). Najstarsze pochówki datowane są krótkimi egzemplarzami zapinek typu Kostrzewski A (gr. 75 i 186), Kostrzewił B (gr 74. 190b. 139. 224) oraz Kostrzewski C (gr. 27. 37. 61. 223). Istnieje prawdopodobieństwo, źe cmentarzysko w Błoniu użytkowano już w momencie, kiedy na sąsiednim obszarze zachodniej Małopolski istniało jeszcze dosyć gęste osadnictwo celtyckie.

Ekspansja kultury przeworskiej na teren uprzednio zasiedlony przez zachodmomałopolską enklawę kultury lateńskiej rozpoczęła się definitywnie na początku fazy A2 (ryc. 4). W tym momencie można mówić o dynamicznej ekspansji kultury przeworskiej właściwie we wszystkich kierunkach (Dąbrowska 1988.75. mapa 20). Ekspansja ta objęła duże obszar)- południowej i zachodniej Polski, a nawet nadal zamieszkane przez Celtów Morawy, gdzie zarejestrowano niewielką ilość kojarzonych z tymi

żelazna zapinka o konstrukcji srodkowolateńskicj (Rudnicki 1997, 20:5)¹. Znalezisko Pełczysk należy interpretować nie jako dowód na zamieszkiwanie celtyckich osad przez germańską ludność kultury przeworskiej, lecz jako świadectwo wzajemnych, raczej „sąsiedzkich" kontaktów między obiema społecznościami, świadczy o tym takt. że do tej pory są to jedyne pewne, dobrze datowane i zarazem najstarsze ślady obecności kultury przeworskiej w zachodniomałopolskiej enklawie kultury lateńskiej. Naczynia z Pełczysk trudno równie? nazwać importami z. obszarów zamieszkiwanych przez ludność kultur)- przeworskiej. Świadczą one raczej o obecności jej pojedynczych osobnikow. Podobną sytuację można zaobserwować na celtyckich osadach w Nowej Cerekwi, pow. głubczyc-ki. i Łanach, pow. kędzierzyńsko-kozielski. gdzie w obiektach kultury lateńskiej znajduje się niewielka ilość „obcej" ceramiki, zapewne wytworów ludności kultun- jastorfskicj (Wożniak 1992. ryc. 3-4). Można to interpretować jako wynik sporadycznych kontaktów np. mieszanych małżeństw, obecności ludności zależnej lub najemników (Godlewski 1985,25).

1 Ciekawą sytuację zaobserwowano również

| na osadzie w Dalcwicach. pow. proszowicki. st. J,

| gdzie zlokalizowano obiekty kultury lateńskiej, a także obiekty kultury przeworskiej z młodszego okresu przedrzymskiego. Najstarszy zespół lateński to relikty półziemianki oznaczone jako ob. 36/60 (Trzeciaki 1996; 1996a). gdzie znaleziono serię ceramiki kultur)- lateńskiej, w tym całkowi-I cie zrekonstruowany puchar na pustej nóżce oraz fragment)- podobnych naczyn. fr. dużego naczynia typu Flaschenvasc. misy esowate i situlc grafitowe (ryc- 2). W ob. 36/60 znaleziono również częściowo zachowaną żelazną zapinkę o konstrukcji śród | kowolatcńskiej, zdobioną niewielką czworokątną płytką z czerwoną emalią (ryc 2:13). Ten typ zdobienia jest bardzo charakterystyczny dla fazy LT Clb. kiedy to w kulturze lateńskiej zapinki o kon-I strukcji środkowolatenskiej. zaopatrzone w rożnego kształtu i wielkości płytki, bądź tarczki pokryte emalią, występują dosyć często (Pieta 2008.29. ryc.

Ryc. 4. Stanowiska kultury przeworskiej /. zachodnie) Małopolski datowane na fazę A2 A - osady i -.lady osadnicze (kartowano tylko stanowiska, które zawierały większe serie naczyń starszego stylu ceramicznego lub precyzyjne wyznacznik-, chronołc-

gicznc). B - poiedynczc groby i cmentarzyska.

Abb. 4. Fundstellcn der Przeworsk Kultur aus dem wctthchcn Teil von Kteinpołen. die auf dic Phasc A: daticrt wmicn A - Slcdlungen und Ansicdlungsspurm (nur dic Fundstcllcn wurden Lartiert. die griiwre Serum win Gctalscneino altrrcn kr ramischcn Stils oder pra/uc chronologtsche Vcrwci.se enthielten). B - einzrłne Grabcr und Grabcricłder

wydarzeniami znalezisk (Dąbrowska I9SS, 113 114; Ciimńf 2003, ryc. 10). Najstarsze pochówki kuhu ry przeworskiej w zachodniej Matopolsce, odkry te w trakcie regularnych badań wykopaliskowych, pochodzą / ładowników Mokrych, pow dąbrowski, st. I¹⁰, Stradowa, pow. kazimierski, st. 4 (Gajewski

- Woźniak 2000), Siedlca, pow. bocheński (Okoński

- Poleska 2001), Targowiska, pow. wielicki (NagUk 2003), Korytnicy, pow. jędrzejowski (Skurczyńskt 1947,9-16). Brzegów, pow. jędrzejowski (Przychód-ni - Czernek - Ryba 2006). Dalsze zabytki, które należy odnosić od fazy A2 pochodzą zc zniszczonych pochówków zarejestrowanych w Pełczysk ach, pow. pińczowski. st. 6", Pawłowicach, pow. jędrzejowski (Bochnak - Przychodni 2002). Sobowicach (Bochnak 2002) oraz Bosowicach. pow. buski (Garbacz 2000,33SYK

¹¹ Niepublikowane badania wykopaliskowe mgr. Marana Rudnickiego (Instytut Archeologu Uniwersytetu Warszaw skiego).

^u lako znalezisko grobowe tunkcjonuH w literaturze przedmiotu zabytki kultury przeworskiej pochodząc z tamy wkopanej w kurhan kultury tncinicckkj w Micnwwk. powi pińczowski (f)yhri'wiA.i J9S& 65. 250) Interpretacja tego znaleziska jest problematyczna i raczej nie należy go traktować jako icspohi zwartego (informacja mgr Marcina Rudnic kiego).

'• Niepublikowane badanu wykopaliskowe mgr. Michała Grygicla (Imtytut Archeologu Uniwersytetu lagiclonskicgo)

Wyszukiwarka