P1050802

^{Anna U}'^ot‘*’ Szymon Pawlikowski

OSADNICT WO KUlTURY pitu/wi-.

\A PR7YKI An? 7 ' ^E' ^{W RE,ONIE} PODKRAKOWSKIM ^ ^kLADZIE OSADY W WIELICZCE STAN. XI

Obszarem wykrystalizowania sic kultur> nu-chockie, był teren północną Słowacii. Osadnicy omamianej kultury obięło obszary gorneęo i srod kowcgo dorzecza Wagu, górne dorzecze"Popradu t Homadu. a tak/e górne dorzecze Nitry i Hronu (Pieta 1982. 13-19). W okresie naiw^ s, ₍s₀ roz_ uo u terytorialnego i gospodarczego, ti. w fety i_T PI, intensywne osadnictwo tei kultury poświadczone iest również na obszarze polskich Karpat Zachodnich (Madyda-Lcgutko 7996. 25-2~).

We wczesnym okresie wpływów rzymskich na terenie Małopolski południowej wsrod materiałów kultun przeworskiej, która dominow ała w tym czasie na omawianym obszarze, już od późnych lat 40. dwuc ęstcg wieku rozpoznaw ano elementy .obce". Początkowo zespół zabytków pochodzących *• k.iku osad podkrakowskich określano mianem kultury cieszyńskiej i Janika 1951. 936). ab\ pózniei zastąpić je stosowanym do dziś terminem „kultura puchowska" (Janika 1961; Gromnicki 7 9 "7. 4"6; 1981, 2~ 1; Cabalska 19~$. 139; Sladyda-Lcgutko 1996, 24ff). Prawidłową identyfikację owych materiałów umożliwiała opublikowana w roku 1937 praca E. Beningera prezentująca zabytki kultury puchów >kiej z terenów Słowacji (Beninger 793").

We wczesnym okresie wpływów rzymskich na terenie Polski, poza strefą karpacką (Aladyda-Legntko 7996 '. osadnictwo łączone z kultura puchówską zajmowało tereny od prawobrzeżnej Wisły po Pogórze Wielickie i Garb Mogilanski na południu (Madyiia-Ugutko - Poleski - Krapicc 2005. 308). Wyróżniona została na podstaw ie materiałów ceramicznych po chodzących / osad na prawym brzegu W isły* które posiadały wyraźnie odmienny charakter od zabyt ków zewidencjonowanych na północ od tej rzeki. Różnice te uwidaczniają się zwłaszcza w przypadku dwóch osad. położonych w nieznacznej odległości, lokalizowanych po dwóch stronach \N isły. miano

wicie Krakowa-Pychowic, stan. 2 z typowym materiałem kultury puchowskiei i Kiyspinowa, stan.

3 reprezentującego kulturę przeworską (Godło*?ki 7995, 86 h Odmienności te uwidaczniają się przede wszystkim w zakresie technologii i morfologii naczyń. Różna jest również konstrukcja budynków naziemny ch. Zarówno w Pychowicach, stan. 2 (\u-ghk 1996. 200 ), jak i na osadzie w Krakowie-Woli Duchackiei (Janika, materiały nie publikowane) potwierdzono charakterystyczne cechy budownictw a kultury puchowskiei, odnotow ane na iei rdzennych obszarach. Przejawiają się one stosowaniem dodatkowych umocnień kamiennych przv słupach.

lak wspomniano, zwarte osadnictwo kultury przeworskie* istniało w omaw ianym okresie na lewym brzegu Wisły, ale odnotowana iest również obecność jej stanowisk w strefie osadnictwa kultu ry puchowskiei (Wozniak 1 °$6> 19; Pieta 1986.2t>). takich iak Kraków-Płaszow (Nosek 194" l42-14tA i Kraków-Borek Fałęcki. stan. 1 tivcvmun 7937. 4--7). Ponadto tereny na wschód od skupienia pu-chowskiego zaintow ane były przez kulturę przeworską już od początku wczesnego okresu t *$ viego (Madyda-Legutko - Poleski - Krapicc 2005,309).

Do osad. które dostarczyły znacznej ilości ma teriałów kultury puchowskiei, zlokalizowanych w strefie jej osadnictwa, nalez\ stanów sko \i w Wieliczce. Iest ono położone na terenie Kotli ny Wielickiej, na lewym i prawem br egu stare rzeczą rzeczki Srawy (ryc. U W chwili obecno jest to prawdopodobnie przebadana w najwięk szym zakresie osada kultury puchowskiei na tym obszarze, ł ącznie na terenie stanowiska rozpozna no do 2007 roku blisko 3.2 ha i ponad 5 ha. ukic szacunkowo liczy stanowisko. Badania na stan \l mzpoczęto w |9<v| reku od przeprowadzenia prac sondażowych przez Kazimierza Regułę p**d opieką naukową Rudolfa jamki. Prace wykopaliskowe b\b