polski ubior4

7.7. I ry-nr/i dzień i*(Ol z wianuszkiem

Vt. Czepiec mężatki z bramką perłową „sutą", naszytą g(sto perhmi, Z narzuconym rańt uchem

krezą koszulki, wykończoną na ogół na brzegach czarnym hallem (rys. 90). Ubiór ten zdobył sobie szczególną |>opularność wśród kobiet młodych. Szyte z rozmaitych tkanin kształciki odsłaniały rękawy koszuli, które były najczęściej obficie marszczone lub zapra-sowywanc w fałdy poziome bądź pionowe. Noszono je przeważnie zc spódnicami w drobne fałdki i przyozdabiano niekiedy złotymi galonami (rys. 91). l'cn typ ubioru kobiecego był tak popularny, że nawet chłopki posiadały w swych skrzyniach suknie z,.kształtami**, naśladujące krojem i wykończeniem ubiory szlacheckie i mieszczańskie.

Młode kobiety chętnie zdobiły swe głowy toczenicami. Były to sztywne, niezbyt wysokie opaski oblekane złotogłowiem i czasem zdobione perłami. Zakładano je bezpośrednio na fryzurze, dekorując z boku strusim piórem lub częściej małą wiązanką z drobnych kwiatków (rys. 91, 92). Dziewczęta zamiast toczenie nosiły przy zwisających warkoczach lub rozpuszczonych włosach wianki z kwiatów (rys. 93).

Kobiety zamężne okrywały włosy niewielkimi czepcami, na które do wyjścia zarzucały rańtuch. Przód czepca składał się z ozdobnej, usztywnionej części (zwanej bramką), która była obciągnięta złotogłowiem lub aksamitem i często naszywana perłami. Naszycie pereł mogło być „wzorzyste", gdy spod ornamentu utworzonego przez perh było widoczne tło, albo „sute", gdy perły naszyte gęstymi rządkami zakrywały zupełnie tło tkaniny (rys. 94). Zarówno bramki „sute", jak i „wzorzyste" zwykle były zasłonięte przejrzystą lekką tkaniną rańtucha. W połowie XVI w. najbardziej popularne były czepce łagodnie zaokrąglone, natomiast w końcu stulecia przyjęły się czepce z rozszerzonym górnym brzegiem. O tym, jak silne było oddziaływanie polskiego środowiska w sferze ubioru, świadczy zachowany portret królowej Bony z późniejszego okresu jej życia, na którym jako 60-letnia kobieta przedstawiona jest w białym czepcu owiniętym białą chustą obrzeżoną koronką (fot. 20).

Kobiety zarówno szlacheckiego, jak i mieszczańskiego pochodzenia nosiły w 2 połowie omawianego stulecia wysokie kołpaki futrzane lub aksamitne obszyte filtrem, często nakładane na cienkie, spływa-

74