prapol073

Dolnego w pow. szczecińskim, z Gardżca i Świecia nad Odrą, w pow. Węgryujście (Angermiinde) na lewym brzegu Odry. Typowe cmentarzysko tej grupy zachodniopomorskiej odkryto w samym Szczecinie (tabl XIV, 6). Zmarłych grzebano tu w grobach popielnicowych zawierających nieraz szczątki stosu. Typ przewodni ceramiki tworzą dwuuszne baniaste lub jajowate naczynia z lejkowatą często szyjką, zdobione zwykle poziomymi żłobkami. Z nielicznych darów grobowych najpospolitsze są szpile z łabędzią szyjką, i kółka do zapinania pasa, rzadziej spotyka się brzytwy Lub szczypce.

Grupa kujawsko-chełmińska

Grupa kujawsko-chełmińska przybiera we wczesnym okresie żelaznym wybitnie odrębny charakter, zaznaczający się przede wszystkim w ceramice. Typem przewodnim są tu naczynia gruszkowate o wyrównanym profilu z 2 uchami u nasady szyi, najczęściej tylko słabo lub wcale nie wyodrębnionej, zdobione często ornamentami pseudo-sznurowvmi. odciskami skośnie żłobkowanym naszyjnikiem (tabl. XIV. 1]. Naczynia te, przypominające nieco formę przewodnią młodszej fazy gruoy górzyckiej kultury „łużyckiej", zawdzięczają może swój kształt wpływowi kultury pomorskiej. Poza tym używano tu naczyń szerokootworowych bez uch o esowalym profilu z podobną ornamentyką (tabl. XIV, 3), garnków jajowatych obmazywanych palcami (tabl. XIV, 2), dzbanów, czerpaków, talerzy krążkowatych i sit glinianych. Narzędzia tej grupy nie różnią się od analogicznych wyrobów grupy zachodnio-wielkopolskiej. Natomiast wyrabiała ludność grupy kujaws-ko-chełmińskiei oryginalne ozdoby brązowe wspomniane już wyżej (str. 135). rozchodzące się z Kujaw wzdłuż Wisły aż do Małopolski zachodniej, a dalej wzdłuż Dunajca nawet na Orawę, wzdłuż Bugu zaś na Ruś Czerwoną i stąd dalej aż do Ukrainy. Nagolenniki lite z półtora do dwóch zwo^:ów (tabl. XIII, 26) powstały niewątpliwie z nagolenników ze stykającymi się końcami z V okresu brązowego, a ciężkie naszyjniki skośnie żłobkowane (tabl. XIII, 22) z podobnych cienkich okazów z najmłodszego okresu brązowego. Jeden i drugi protoWo znamy na Kujawach ze Słuoów w pow. nieszawskim. Nie jest wyłączone, że na obszarze tej grupy powstały też szp^:lc z dwiema lub czterema tarczami spiralnymi (tabl. XIII, 24). O obrządku pogrzebowym niestety niewiele potrafimy powiedzieć ponieważ ^;edync planowo rozkopane cmentarzysko z tego okresu w Slończu

w paw. chełmińskim nie zostało dotąd opisane. Panowały jednak dalej groby ciałopalne płaskie. Tylko drobna część ludności, jak świadczą groby szkieletowe odkryte w Brześciu Kujawskim i w Dołach-Lowizowic w pow. suskim, hołdowała

Tabl. XIV. Ceramika łużycka z wczesnego okresu żelaznego.

zwyczajowi grzebania zmarłych niespałonych, z którym zaznajomiła się zapewne przez slosunki handlowe lub związki rodzinne z zachodnią Małopolską lub Górnym Śląskiem. Również Ludność grupy kujawsko-chełmińskiej budowała grody, z których trzy próbnie zbadana. Gród w Kamieńcu,

139