przywileje szlacheckie

PRZYWILEJE SZLACHECKIE

Rok	1^1 Miejsce wydania	Treść	Okoliczności, uwagi
1228	Cienia (k. Kalisza)	obietnica zachowania immunitetów i rządzenia według rady biskupa i baronów	Władysław Laskonogi obejmuje tron krakowski
1291	Łutomyśl	obietnica obsadzania urzędów księstwa miejscowymi panami, płacenia zwyczajowego żołdu, nienakładania nowych podatków; gwarancja nienaruszalności nadań i przywilejów	podczas obejmowania tronu krakowskiego przez Wacława II Czeskiego
1355	1 Buda (Węgry)	zwolnienie szlachty od nadzwyczajnych podatków, król w podróży będzie się utrzymywać z własnych środków	Ludwik Węgierski liczy na objęcie tronu polskiego po Kazimierzu Wielkim
1374	Koszyce	pierwszy przywilej dla ogółu szlachty^3, gwarantował królowi tylko jeden stały podatek (dwóch groszy z łanu chłopskiego); król zobowiązał się do niepowierzania zamków i starostw osobom obcej narodowości	Ludwik Węgierski chce uśmierzyć opozycję i zapewnić sukcesję którejś ze swych córek
1388	Piotrków	król zobowiązuje się do wykupienia szlachcica, który trafiłby do niewoli podczas wyprawy poza granice kraju oraz do wypłacenia żołdu (3 grzywny od kopii) podczas wyprawy zagranicznej	Jagiełło naciskany przez szlachtę; potwierdzenie przywilejów andegaweń- j skich
1422	Czerwińsk	nietykalność majątkowa bez prawomocnego wyroku, zakaz łączenia w jednymi ręku urzędu sędziego i starosty^5; król musi uzyskać zgodę rady królewskiej na bicie monety	Jagiełło przed wyprawą krzyżacką 1422
1423	Warta	dopuszczenie wykupu sołectw od sołtysów „krnąbrnych i nieposłusznych”, ograniczenie przenoszenia się poddanych do miasta, wojewoda ustala ceny maksymalne w miastach	Jagiełło pod naciskiem szlachty
1430	Jedlnia^c	Nemine captivabimus nisi iure victum — nietykalność osobista szlachty bez wyroku sądowego	Jagiełło podczas starań o gwarancję sukcesji tronu
1433	Kraków	dostojeństwa kościelne zastrzeżone dla szlachty	dla syna
1454	Cerekwi ca i Nieszawa	zobowiązanie do nienakładania nowych podatków i niezwoływania pospolitego ruszenia bez zgody sejmików	pospolite ruszenie niechętnie zebrane na początku wojny trzynastoletniej
1496	Piotrków	najwyżej jeden chłop rocznie może opuścić wieś; mieszczanie nie mogą posiadać dóbr ziemskich; zwolnienia z ceł dla szlachty	przed wyprawą turecką Jana Olbrachta
15Ó5	Sejm w Radomiu	anulowanie przywilejów Senatu ustanowionych w roku 1501; nowe prawa i podatki mogą być stanowione tylko za zgodą Sejmu i Senatu (konstytucja Nihil novi)	pod naciskiem szlachty obawiającej się wzrostu potęgi magnatów
1520	« Toruń, Bydgoszcz	obowiązkowa pańszczyzna w wysokości jednego dnia w tygodniu; wolna (ale tylko dla szlachty) żegluga po Wiśle; ograniczenie praw sądów miejskich, jeśli sprawcą przestępstwa popełnionego w mieście jest szlachcic HH_______ś . .. _________...... ____b.. J !	trwa kosztowna wojna z Zakonem; szlachta ma nadzieję, że przez ujednolicenie pańszczyzny ukróci zbiegostwo chłopów

¹W roku 1381 nastąpiło rozszerzenie przywileju na duchowieństwo;¹’ rozdział sądownictwa od administracji; w późnie!-