psychologia religii1

Nora Ahlberg

EKSTAZA RELIGIJNA

N* Ahlberg, Some Psycho-physiological Aspects of Eoatasy ln Re cent Research [wj] Religious Ecstasy, B* Holm /ed*/, Uppsala 1972, a* 63 -

- 73#    ’ ”

W artykule tym zamierzam zaprezentować powstałe ostatnio psycho-•fizjologiczne perspektywy badać nad zjawiskiem ekstazy* Rezultaty tych badać nie zostały jeszcze wykorzystane w religioznawczych studiach kompara ty stycznych i czekają nadal na uczonego, który podjąłby się takiego zadania* Moją intencją jest więc zilustrowanie ogólnego tła podjętej na nowo dyskusji o wzajemnej relacji między psychiką a dałem* Tradycyjna nauka zachodnia rozróżnia zazwyczaj procesy zewnętrzne i wewnętrzne* System nerwowy kręgowców dzieli na ozęśó centralną i autonomiczną. Ta ostatnia związana jest z procesami wewnętrznymi, takimi jak trawienie, bicie serca, czy równowaga hormonalna* Pod owad uważa się,, że zjawiska te są niezależne od woli c zł ćwieka a dęo i od centralnego systemu nerwowego, nazywa się je autonomicznymi• Właśnie ze względu na przekonanie o niezależności naszych procesów od świadomości intencjonalnej, ignorowano jako fantastyczne plotki lab mity przekazy i relacje o niezwykłych wyczynach yogów /np* zdolności przetrwania bardzo niskich temperatur, zagrzebywade się w ziemi sam przeciąg wielu dd, itd*/* Także różnorodne przejawy ekstazy religijnej nie zostały poważnie potraktowane przez psychiatrów* Dopiero ostatnio pod wpływem zainteresowań badaniami nad świadomością na grando psychologii ogólnej i w wyniku wywołanego przez kontrkulturę sdbodzieżową zainteresowania narkotykami podjęto na nowo rozważania nad ludzkimi możliwościami, rozważania, które z czasem mogą wpłynąć pozytywnie również na religioznawstwo porównawcze* Szczególną rolę należy przypis . sać badaniom nad odmiennymi stanami świadomości, w tym nad ekstatycznymi przeżyciami religijnymi, chociaż wypada jednocześnie ostrzec przed rosnącym dyletantyzmem w tej dziedzide /Ludwig 1968, Holm 1979/* Do popularnych kryteriów, umożliwiających wyodrębnienie tego typa przeżyć, zali czarny t niewrażllwość na ból, utratę poczuoia własnej tożsamości /przeżycie "wszystkości" lub jedności z otoczeniem/ i ekstatyczne doznania rozkoszy w czasie ich trwania oraz niezdolność wyrażenia ich pózdej słowami* Nieraz jednak zdarza się tak, że rozkosz zamienia się w trwogę, a więc stan odnoszący się do "ciemnej strony