Rozdział 2 stronaD 45

44 Zbiór zadań z mikroekonomii

sii,’ w ich budżetach wysoki udział wydatków na określone dobra niższego rzędu (.podrzędne), nie posiadające w tej grupie dóbr bliskich substytutów (.przez co gospodarstw a te nie są w stanie wyeliminować ich z koszyka nabywano ch dóbr i usług). Dobra podrzędne, w przypadku których zachodzi ten paradoks, określa się mianem dóbr Gifłena.

Paradoks Yeblena (efekt snoba) to wyjątek od prawa popytu charakterystyczne dla zachowań konsumpcyjnych wśród najbogatszych grup społecznych, obserwow anych w odniesieniu do dóbr wyższego rzędu (luksusowych). Ma on swoje źródło w chęci ukazania przez tc grupy ludności swego statusu materialnego. co znajduje wyraz w zwiększaniu rozmiarów zakupów określonych dóbr luksusowych pomimo wzrostu ich cen (ceteris paribus).

Zmiana popytu to zmiana zapotrzebowanej ilości określonego dobra lub usługi przy każdej cenie, spowodowana działaniem innych czynników niż zmiana jego'jej ceny (np. zmiana poziomu dochodów realnych gospodarstwa domowego. cen dóbr substytucyjnych, układu preferencji etc.).

Podaż jest ;o relacja zachodząca pomiędzy ceną danego dobra lub usługi a jego ;e^: ilością, jaką skłonni są zaoferować do sprzedaży producenci w określonym czasie (ceteris paribus). Graficznie relację tę przedstawia się za pomocą krzywej podaży.

W ielkość podaż> to konkretna (określona) ilość dobra lub usługi, jaką producenci sz skłonni dostarczyć na rynek w określonym czasie przy danej je-go/jej cerze. W ujęciu graficznym wielkość podaży reprezentują poszczególne punk:;- r.a krzywej podaży.

Praw o podaż) stanowi, że wraz ze wzrostem (spadkiem) ceny danego dobra lub usługi rośnie (spada) oferowana ilość tego dobra lub usługi (ceteris paribus). Graficzny :n wyrazem działania prawa podaży jest nich wzdłuż krzywej podaży.

Zmiana podaż) to zmiana oferowanej ilości określonego dobra lub usługi przy każdej cenie, spowodowana działaniem innych czynników niż zmiana jego je; cer.) (np. zmiana kosztów produkcji, techniki wytwarzania, polityki podatkowej, warunków naturalnych etc ).

Cena to pierccżny ekwiwalent jednostki towaru,

Cena rów nowagi to cena, przy której wielkość popytu na dane dobro lub usługę zrównuje się z wielkością jego/jej podaży. Graficznie wyznacza ją punkt przecięci- się krzywej popytu z krzywą podaży.

Cena minimalna to cena ustalana przez rząd, poniżej której dane dobro lub usługa r.:c mogą być sprzedawane, .lej wprowadzenie ma sens tylko wówczas, gćy Cii ona wyższa od ceny równowagi rynkowej.

Cena maksymalna to cena ustalana przez rząd, powyżej której dane dobro lub usługa nie mogą być sprzedawane. Jej wprowadzenie ma sens tylko wówczas, gdy jest ona niższa od ceny równowagi rynkowej.

Nadwyżka rynkowa to sytuacja, w której, przy danej cenie, ilość dobra lub usługi oferowana na sprzedaż przekracza jego/jej ilość, jaką nabywcy są skłonni kupić. Występuje wówczas, gdy cena jest wyższa od ceny równowagi rynkowej.

Niedobór rynkowy to sytuacja, w której, przy danej cenie, wielkość popytu na dane dobro lub usługę przewyższa rozmiary jego/jej podaży. Występuje wówczas, gdy cena jest niższa od ceny równowagi rynkowej.

Rynek sprzedawcy (producenta) - mianem tym określa się taką sytuację na rynku określonego dobra lub usługi, w której rozmiary popytu kształtują się na poziomie większym od wielkości podaży. Wówczas cena tego dobra lub usługi odchyla się zazwyczaj od poziomu równowagi na korzyść jego sprzedawców, tj. wykazuje tendencję do wzrostu.

Rynek nabywcy (konsumenta) to - obok rynku sprzedawcy - drugi przypadek niezrównoważenia rynku. O jego występowaniu mówi się wówczas, gdy oferowana do sprzedaży przez producentów ilość określonego dobra lub usługi przewyższa ilość, na którą nabywcy zgłaszają zapotrzebowanie. Na takim rynku występuje presja do obniżenia ceny.

Mechanizm rynkowy to proces wzajemnego oddziaływania na siebie elementów rynku (popytu i podaży) w dążeniu do równowagi rynkowej.

Wolny rynek to taki, na którym ceny kształtują się jedynie pod wpływem popytu i podaży.

Model pajęczyny to model rynku, na którym reakcje producentów na zmianę ceny dobra, spowodowaną oddziaływaniem czynnika egzogenicznego, następują z pewnym opóźnieniem czasowym. W zależności od stopnia elastyczności cenowej krzywych popytu i podaży mogą zachodzić:

-    oscylacje wybuchowe, gdy cenowa elastyczność popytu jest mniejsza od cenowej elastyczności podaży; w takiej sytuacji rynek po wybiciu go ze stanu równowagi nic jest w stanie samoczynnie powrócić do punktu równowagi, gdyż wahania cen i ilości dobra są z okresu na okres coraz większe,

-    oscylacje tłumione, gdy krzywa popytu charakteryzuje się większym stopniem elastyczności cenowej niż krzywa podaży; w takiej sytuacji rynek po wybiciu go ze stanu równowagi jest w stanie samoczynnie