s 68 69

pokonując pewne trudności dotrzeć <l<> źródeł poezji. Pełne wydania dziel poetyckich mają ogromną waitość, gdy chodzi o lozwijnnic zamiłowania do poezji ii dzieci, lecz nie rozwiązują sprawy całkowicie.

Porośli obecnie ludzie, pochodzący ze środowisk, gdzie istniał kontakt / książką, mają we wspomnieniach zażyłość z poezjo, któro zawdzięczali w dużej mierze małym tomikom poetyckim, „dostosowanym do gimnazjalnej kieszeni w sensie dosłownym i przenośnym" ^#). Te małe tomiki miały olbrzymi wpływ na młodzież. Niewielkie rozmiarem, na cienkim papierze, o znacznej ilości Stron, pociągające szatą zewnętrzną, odbiegające od wydawnictw lektury szkolnej, bez gwiazdek rozrywających tekst, bez natrętnych przypisów i komentarzy stawały się ukochanymi książkami, które nosiło się stale ze sobą, zabierało na spacer do parku luh za miasto, na wakacje i w plecaku na wycieczkę. Ofiarowywało się je przyjaciołom na imieniny, zamieniało. Tak powstawało głębokie nieraz zżycie się /, poezją. Wiersze czytało się wielokrotnie i liczyło się ich na pamięć. Tak „wsiąkały" w młodzież poezje Mickiewicza, Słowackiego, Konopnickiej, Tetmajera, Lenartowicza, Syrokomli i innych poetów. Podobną funkcję i obecnie mogłyby spełniać wydania poezji klasycznej, jak również odpowiednie dla młodzieży, wybrane wiersze poetów współczesnych.

Tomików takich opracowywanych specjalnie dla dzieci pojawia się niewiele, tym bardziej więc powinniśmy się starać o nie, a ponadto możemy j powinniśmy szukać wśród wydawnictw takicli zbiorów poezji, które mogłyby odegrać podobną rolę. Przydatne tu będą antologie, jak Wier sir, które lubimy w opracowaniu Kolta i Ważyka, któic dzieci będą wertować po sto razy, a każde /. nich znajdzie coś, co mu będzie szczególnie odpowiadało, /bmry wierszy poetów współczesnych, bardziej komunikatywnych dla dzieci, powinny znajdować się w każdym domu, w którym „zarażenie poezją" rodzice uważają za istotny składnik wychowania.

Aby pogłębić zażyłość dziecka z poezją, możemy podsunąć mu myśl prowadzenia zeszytu pięknych wierszy i złotych myśli. Dubfzc będzie, w wypadku gdy dziecko zainteresuje się tym, jeśli poprzemy swoją sugestię ofiarowaniem ładnie oprawnego zeszytu. Dzieci na ogól nie lubią prowadzić jakichś własnych notatek z lektury, natomiast dużo z nich chętnie przepisuje krótkie litwory (luh czasem fragmenty dłuższych), które zrobiły na nich szczególnie silne wrażenie. Prowadzenie takiego zeszytu nie wymaga wiotkiego wysiłku, a dostarcza wiele przyjemności.

Oprócz, udostępniania dzieciom zbiorów poezji do samodzielnej lektury, ogromną rolę może odegrać tak zaniedbane obecnie głośne czytanie poezji w domu. <idv rodzice lubią poezje, dzieci niepostrzeżenie nasiąkają tym zamiłowaniem, przy tym często te utwory, które byłyby zbyt trudne do lektury Indywidualnej, dają silne przeżycia przy wspólnym czytaniu. Tak czytać można nie tylko krótkie wiersze, lecz. i dłuższe poematy, w całości ¹ luh we fragmentach. Niezapomnianych przeżyć dostarczyć mogą wyjątki z Iliady, op. scena pożegnania Hektora z Androimtchą lub walki Hektora / Achillesem, Odyseja z niewielkimi skrótami, poematy Słowackiego i Mickiewicza, wiersze Puszkina i Niekrasowa itd. Nie są to rady „elitarno⁰. Na przykład pewna wychowawczyni w tlomu dziecka czytała Odyseje grupie dzieci, wśród których były zdolne i mniej zdolne, poważne i mniej poważne, i lektura ta cieszyła się u całego zespołu ogromnym powodzeniem. W ten sposób można dojść do lak ścisłego współżycia z poezją, że zacznie ona splatać • i\ z życiem, ubarwiać dzień powszedni.

Zofia Marchlewska w swej książce / pl(du miast mówi o wycieczce, którą w dzieciństwie odbyła z rodzicami, a z opowiadania tego bije wielkie zżycie z poezją Mickiewicza, cechujące jej dom rodzinny. Badanie stanu pogody prowokuje ojca autorki, Juliana Marchlewskiego, do recytowania / pamięci opisów przyrody z Pana Tadeusza, imię córki upoważnia j.| do odgrywania roli Zosi, matka staje się Telimeną, ojciec Tadeuszem luh Podkomorzym zależnie ml sytuacji. Cala rodzina ma w pogotowiu fragmenty poematu i rozmowę przeplata nimi bez wysiłku. Widać, że Pan Tadeusz często byl czytany w tym gronie. Dziecko, które tak zżyje się z utworem, przeniesie miłość do niego przez cale życie. Dobrze byłoby, gdyby taką ml¹ Iom <1(1 arcydzieł poezji polskiej mogło wynieść / domu każde dziecko.

I‘odstawowym materiałem wspólnego czytania będzie zazwyczaj poezja ..klasyczna⁰, lecz nie należy zaniedbywać tego środka, by przyzwyczajać dziecko do trudniejszej dla niego poezji współczesnej. Oczywiście, konieczny Jest odpowiedni dnbói utworów i umiar w ilości i częstości czytania. Wspólne czytanie nie musi być celebrowane uroczyście. Ot, czytając „Nową Kulturę" czy inne pismo literackie lub nawet gazetę codzienną, możemy głośno odczytać wiersz, który nas poruszył, a który wydaje się nam dostępny i interesujący dla dzieci. W ten naturalny sposób dotrze do nich poezja współ-czesiin, wyrażająca idee i problemy naszych czasów. Niewątpliwie laki wiersz, jak up. Szymborskiej o lotniku amerykańskim, który rzucił bombę atomową na Hiroszimę, a potem nękany strasznymi wizjami śmierci i dci pienia, które zadał tysiącom ludzi, pos/ukal schronienia w klasztorze poruszy dziecko głęboko i zmusi do myślenia.

Oczy ku niebu uniesione, serce od ziemi odwrócone.

Ach, żaden ptak nic mógłby w locie

tak przeraźliwie

znieruchomieć...

Jakie utwory poetyckie mogą najbardziej zainteresować dzieci? Zgodnie ze swym zamiłowaniem młodzi czytelnicy również i w poezji szukają momentów treściowych, narracyjnych, anegdotycznych. Doszukiwanie tych momentów łącznic /. dążeniem do odnalezienia w literaturze porywających bohaterów sprawia, że dzieci w tym wieku są wdzięcznymi odbiorcami poematów

1

J. P/tr.tmlowykl Zegar -loncrmy. „Czytelnik'', Warszawa I05!t; s. UW.