scs86

^r* “r . |W.    •**. -»**. -oA». -uA*. -»*, -wis, -Wł, -//*. -n/s, -ort, -«ł,

'» *• ^w *»W«H wyrazach jak: r/orWt < VW*/ł, Aoft < •%*/*, ortAY, or*ć» < ^ ••*r*Aya, gtaftAs, h/piki krzepki, mocny', ęnAt 'wąski', głęboki. Kroki, łhtrtiukiy Hfhrsuki, plim />(«*, <rm » r/tu, r/ru», tVćsn\ zsbim, rojcrodim, imcniti 'sławny', #>*>C^rt,»*. miwr*. wo/ft*. miloilm, Ifnin, mhfafm 'milczący' ffp.

Wskazać należy również na to, że w języku scb., podobnie jak w innych językach słowiańskich. opnie* licznych przyrostków prostych istniały mniej liczno przyrostki rozszerzone i złożone, powstałe hądż to w wyniku zatarcia i przesunięć granicy między piihnn i (onnnutrin (izw. pet integracja i absorpcja morfologiczna), bądź te* w wyniku skrzyżowania się (koiUaininnrji) dwóch przyrostków, por. -tell obok -itrk < -i- (tematowe) I -tfU, -miki % -un ł iki, -UlVbje (•Ultijt) < -ulV0 | -kjł, Anł, -jnnins £ -jon ł •!«», -onski < -ot** *• -wA*. ••n/i < *m+-ih itp. A oto przykłady wyrazowe: da-lch, uf i-Ich, upns-iltU, poptb-iteli, grH-miki, kutii-• iMtkk, tfuii-ulrijt    por. rA«r-uft«, giużd-anin < 'gord-janim, Uimt-

twini • A"im /iinini 'Hzyoiiaoin', Siiinar-fnun ‘Samarytanin*, Numir-fnini 'Naza-mirzyk. Nazarrlanm', £ij-tn*sh, iiil-tnuki 'piekielny', por. tuU 'piekło, otchłań' z gc. Uńdft. Jotii-orili *i/łmrirk domowy, gospodarz domu', p/ml-arili 'owocny', por. fdmdi ‘owoc' itp.

2) Prefiksy. Stanowią one najczęściej formanty czasowników, w których spełniają funkcję wykładników aspektu (czasowniki dokonane i niedokonane), rodzaju i sposobu rzynności łub stanu (czasowniki ciągle, częstotliwe, jednokrotne, wielokrotne, sprawcze itp.).

A oto niektóre przykłady opozycji formacji bczprzcdrostkowycli i przedrostkowych: nnli: do-nrsli, pti-mti, oh-nesti, iz-nnfi, ri-nnli, nz-nesti, po-nrslr, iii : do--iii, iz-ili, po-ili, pii-ili, nt-iti, pro-ili, prf-iti, rnz-ili ię, nn-ili 'zejść', sut-ili ;ę 'zejść się*, tih-ili 'obejść', rut-ili itp.

Jlzml/.irj prefiksy występują wśród rzeczowników, przymiotników i zaimków (tu w tej funkcji wyłącznic partykuły przeczące), np.: btnihonije < bcz-zakonijc [-bjc) 'bezprawie', pa-guba 'zguba', pa-melb 'pamięć, wspomnienie, pamiątka', pa-mclij i, 'pamiątkowy, pamiętny', pra-dfdi 'pradziad', pra-olm 'piaojcicc, patriarcha', pm-iokb, n-t/fA 'rada', si-sgdi 'naczynie, konew', lę-s/Ji 'sąsiad', ję-pm 'przeciwnik', por. stpol. uipifrz, ne-prarbdhm 'niesprawiedliwy', ni-kbtoie 'nikt', ni-titoie 'nic', nf-kblo 'ktoś', nł-tbto 'coś' itp.

c. Wyrazy złożone (compoilla)

W yiazy złożone składają się zasadniczo z dwóch rdzeni, które jako całość mogą przybierać sufiksy, zarówno słowotwórcze, jak i flcksyjnc (tj. końcówki w ciągu odmiany), podobnie jak wyrazy oparte na jednym rdzeniu. Pewien zasób wyrazów złożonych, najczęściej rzeczowników, język *c*. odziedziczył z języka pa. Poza tym zaświadczone są przede wszystkim wyrazy pochodzenia nowszego i wzorowane na fminaijach słowotwórczych z języka greckiego. Ze względu na budowę można w języku sc*. wyróżnić następujące typy wyrazów złożonych:

1) Złożenia (najliczniejsze), w których pierwszy człon łączy się z drugim za póinocą elementu (tzw. spńjki, interfiksu) -o- lub -e- (po j i spółgłoskach pałatal-

nych), np.: łłog-o-rodieo 'dzban'; sil-o-dtji 'ilncsy

IF. pbl. Hoguodz ica i iiogarodzka (iron); rs/^wri *]*'• Pj^r- poi, złodziej', rin-0'gradi 'winnica'; rajStifą

dowiidca. prefekt*, por. p l| tcojcLda; iir-e-młn 'obłudnik*, pif. slpol. M;

bog-o-fubui i hog-o-lohin

Miig-o-s/arTni* 'bfagocł.m boiny'; sug-o-ręki 'suchor

unty! itp.

2)    Zrosty- wyraz flcksyjncj, np.: C/mib-gi Iri-kmly 'trzykroć'; Iri-Ju

3)    Zestawienia

wyrazów oznaczających pi

piłując jr Boga'; bag-o-ilorili i łdag-o-tłorili 'błogosławić',

Jiy\

i ohr-o-iroriti 'czynić dobrze’) dobr-o-ćuliri 'po-

spa nliżowany', por. poi. jednorm; zlal-o-uili 'złoto-

zawidrającc w pierwszej części człon w stałej formie * *(.! rogród, Konstnniynopor; bralu-Ądr, 'bratanek'; rzydniowy* itp.

cjc składające się przeważnie z dwóch stałych jednostkowy (osobę, rzecz,;pojęcie) i ojmienu-jących się w zasadzie każd *|z oso na, np. Dugi .Się#», Syn tióiii, loan KrutileU, iitł sili *200’, tri sito 'Jftj' itp. Odbiciem ps. zestawień są także formy odmiany złożonej przymiotników tyłu Juhrlji (dobryji), gen. Jabru-jego {Mrangn) itp. Można tu też wskazać na wtórnjl przysłówek dusui 'dziś', wywodzący się z zestawienia 'p dzińi'.

q — złożenia i zrosty — mają nawiązania indocuropcjskic. prijkowf -o- (-c-) jest, genetycznie biorąc, dawnym przy-b. o deklinacji $ 9). Przyrostek ten mógł być uogólniony

biti

forn

duu si 'dzień dzisiejszy,,

Scs. i ps. wyrazy złożo W złożeniach właściwych r ostki cm tematów -o-, -jo-

w wyrazach z innym pierw dnie ccróatcm. W pic. wyrazach złożonych nic było w zasadzie różnicy między złi rćniemli zrostem. Wyraz złożony powstawał po prostu połączenia dwu samodzi Ijiyoh |vyra zów; rak jest wśród rzeczowniku w, przymiot-nikiiw i liczebników zlożon cib. ii 1 egiem czasu dopiero w epoce ps. wyspecjalizowały się formacjo tzw. złożeń, z <W»w zestawień- Wielo formacji nj;t zapewne cliarakter mieszany i wymaga nsuhi Lgo obaśnicnia ze stanowiska znncZęniowcgo i Mruktii. ralncgo.

f

)|nn

166