Selsyny

..jj., zmiany przenikalności elektrycznej powietrza przy zmia-^iiości i temperatury oraz błędy wprowadzane przez układy pomiaru ^nności.

Omówione dotychczas czujniki przetwarzają przesunięcie na sygnał elektryczny. Jeżeli istnieje potrzeba zmiany przesunięcia na sygnał pneumatyczny, to jest stosowany układ typu dysza-przysłona (patrz rys. 2.17). Funkcję przysłony może spełniać element, którego przesunięcie jest mierzone.

4.3. Selsyny

Selsyny, budową przypominające małe prądnice trójfazowe, były opracowane do przekazywania na odległość położenia kątowegojoniz)jako czujniki do pomiaru położenia kątowego lub różnicy kątów. Przekazywanie kąta odbywa się w tzw.. łącz^wskażmtowym składającym się z selsyna nadawczego i jednego lub kilku selsynów odbiorczych. Do pomiaru różnicy kątów stosuje się wiele układów, z których najpopularniejszym jest układ łącza transformatorowego. Schematycznie zasadę działania selsyna przedstawiono na rys. 4.t2. Uzwojenie stojana składa się z trzech części na ogół połączonych w gwiazdę i tak rozmieszczonych, aby ich osie geometryczne tworzyły ze sobą kąty 120°. Uzwojenie to umieszczone jest w ukośnych względem osi wału żłobkach (żłobki tc nic zostały

pokazane na rysunku), równomiernie rozmieszczonych na obwodzie. Precyzja wykonania i nawinięcia uzwojenia stojana ma zasadnicze znaczenie dla dokładności działania selsyna. Na rys. 4.12 pokazano wirnik jawnobiegunowy (z biegunami wydatnymi), ponieważ wyjaśnia to lepiej zasadę działania selsyna. Stosowane są również wirniki cylindryczne (z biegunami utajonymi), np. w łączach transformatorowych, w których wymaga się, aby reluktancja (opór magnetycz-

ny) nic zależała od kąta obrotu wirnika. Końce uzwojenia wirnika są doprowadzone do pierścieni ślizgowych, co umożliwia dowolne ustawianie wirnika względem stojana.

W łączu transformatorowym (rys. 4.13) wirnik selsyna nadawczego jest zasilany napięciem przemiennym — na ogół jest to napięcie o częstotliwości 50 lub 400 Hz. f

Rys. i 13. Schemat sclsynowcgo łącza transformatorowego

U_; —- pApięcit zasilaniu

W uzwojeniach selsyna nadawczego indukują się napięcia, których amplitudy przy założeniu, że wirnik jest nieruchomy, są określone zależnościami:

\J _L = U„cos(i;    (-U)

U ₂ = l/„cos(0-12O°);    (4.4)

U j = U_m cos(/?+ 120").    (4.5)

Jeżeli przez Z oznaczymy impedancję uzwojenia oraz założymy, że jest ona taka sama w obu selsynach, to prądy w poszczególnych gałęziach łącza transformatorowego będą określone zależnościami:

I-

(46)

Prądy te płynąc przez uzwojenia stojana drugiego selsyna powodują indukowa nie się w uzwojeniu jego wirnika napięć:

V't — fc/jcosa;	(4.7)
UJkI 2ęos{a—120”):	(4.8)
U y= k/jCOS(a+ 120^c);	(4.9)

przy czym: k oznacza współczynnik zależny od konstrukcji selsyna

Wypadkowe napięcie wyjściowe które powstanie w uzwojeniu wirnika *elsyna transformatorowego, będzie sumą składowych określonych wzorami (4.7)-j-(4.9). Podstawiając wartości prądów i napięć określone wzorami (4.3)-f-(4.6)

55