skanuj0042 3

148

~LHZ£Ą U/S-NOWAK

Fi HKCJ‘    ¹AUKl O FTOStWKACi: UlĘDZYFAKUOOWrCti

149

Fyuma o przyszłość lo pyluniu o kierunki ewolucji lorażiuejuzośd. nic ;akż; \c konsekwencję dis przyszłości, dl, sianu stosunków międzynarodowy eh » r kibli:-•szym okresie czy wzajemnychTclaeji między integrującym. »ie państwami rozwiniętymi oraz zdezintegrowaną Europ¹. postkomunistyczną W istocie jest i działanie calowe o dużym ładunku intekkiuałayir.. mn¹:r umordwić iwiadua s kształtowanie kierunków rozwoju państw i systemów międzynarodowych ! niecałe:-nic od dużego sceptycyzmu. zjaker. wielu z nas podchodzi do tego probier.:;, jer c¹r ogromnie ważny i pcmziay.

Powód, dla którego prognostyka międzynarodowy jest tak istotna, wydań nę być prosty: chodzi O to, aby nie tylko móc trafnie prze widzie: jakiś fakt lub zjawisko, ale takie ich skutki i uniknąć ewentualnych negatywnych na¹ stępsiw.

Aby jednak dzialunia, mające na celu opracowanie dab/ej prognozy, nie zostały zredukowane do zwykłego zgadywania, powinny być wzmocnione poważną analiz¹ naukową, wyposażone w systemy kaicgorialnc i właściwe sobie metody badawcze Tylko bowiem przez połączenie wiedzy o przeszłości z konstrukcjami teoretycznym: można w sposób sensowny mówić o funkcji predyktywne; nauki o stosunkach międzynarodowych.

Fuluro/ogic, będąca synonimem współczesnej prognostyki, jest działałnościE naukową rozwiniętą w Stanach Zjednoczonych w lutach czterdziestych >CX v. Pionierem badań w tym obszarze jest amerykański politolog 0 Wright. Tym, cc interesowało go najbardziej, były rezultaty zachowań państw i przesłanki, i;tort o tym decydują. Uznawał on. ii międzynarodowe działania i oddziaływana paar.¹ są funkcja dwu zespołów zmiennych: narodowych możliwości państwa ora: cg: narodowych wartości. Znając te dwie zmienne — twierdził — można przewińcie: zachowanie się państwa, zaproponować alternatywne rozwiązani¹ i dokona: cc wartościowania pod względem stateczności.

Niejednokrotnie oczywiście koocowy w-ynik różnegc rodzaje prognoz sprawia^{2 3} ich Batorom i odbiorcom zawód i był podstawy rozczarowań. Właściwi: tyłke niewiele prognoz we współczesnym »wisde możne by uznać za trafne. Te kcnstitt¹ ęja odnosi się także do prognozowania w- obrębie nauki o siosunkacn stięćry¹ narodowych, dla których funkcja predyttywna <r. jedną z naj»-ażniejizyea u: wciąż niedocemaoych. Ewidentnym tego dowodem są' zasaoaeme i brak wyrażeń zdefiniowanych opracowań naukowych na tema: ewentualności zakończenia „zatr; nęj wojny", zjednoczenia Niemiec czy upadku systemu komunistycznego

Wydaje się bowiem, ii nagi² koniec _rzimnej »ojny'\ nieoczekiwanie ,.gc'is. wojna" w Zatoce Perskiej czy gwałtowny rozpad światowego systemu socjalistycznego, w tym samego Związku Radzieckiego zaskoczy¹ ■ zadziwi! prawie każdego, kto’ zawodowo lub hobbistycznie zajmuje się polityką. Dotyczy to w równej mierzej polityków, rządów wiełn państw czy teoretyków z tego obszaru badawczego, choć] w istocie, w tym cc się stało, ań było właściwie niczego niewiarygodnego fcibj niemożliwego do przewidzenia. Przecier. ..zimna wojna" musiałaby »r kiedyś sk: i czyć¹. podobnie jak upadek komunizmu Który oć dłuższego czasu'rył oczywisty wielu obserwatorów- żyda w pacstwacr. aomumryczsych Ale paradoksalnie w-Łtoj przypomnieć, ii w grudniu 1991 r. oefinitywni; rczradl się Związek Radziecki.] a jeszcze aa początku 1990 r. Han; Dilncr. Genscher widział Związek Radziecki j

jaku trwały domen: nu kontynencie europejskim ..bc2 którego budowa Luropy będzie niemożliwa¹".    __

~ Fakt. ó wydarzenia. o kUnych mowa. zaistniały tai: nacie, zaskakując: wprowadzając w stan niep.-kcru wielu wytrawnych polityków- i teoretyków stosunków międzynarodowych. w tym rvognoKyków. rodzi teoretyczną refleksję, czy me można było tego przewidzieć lub też. czy istnieją rzeczowe opracowania z zakresu teorii stosunków międzynarodowych podejmujące tę problematykę? Podobnie jak i to. że sugerują swego rodzaju słabości prognozowania we współczesnym, niezwykłe dynamicznie zmieniającym się iw nrcie i jegc krajobrazie poetycznym. Na przykład cip? Europy w-yćaje ¹•> hyf obecnie niezktustinu nic tylko z: względu na rozpad imperium sowieckiego, aie r.e względu na to. co zdarzy się w- niedalekiej przysziośd w tej części świata. Rozpad systemu socjalistycznego jest bowiem początkiem procesu o nieokreślonym obliczu, kie-unkack i skutkach Być może to właśnie spowodowało, iż wszelkie prognozy co dc trwałości „zimnnwojennego” modelu stosunków międzynarodowych w zasadzie okazały się chybione.

Poza dość oczywistymi stwierdzeniami, jak na przyklud. Ir konsekwencją końca „zimnej wojny" jest upadek bipolarnego systemu bezpieczeństwa między naród ows-: go i asymetryczny wymiar situtków rywalizacji supermocarstwowej czy też konieez-ność wypracow ania nowego modelu bezpieczeństwa na kontynencie. Ale, być może ’ . jen i tuk, że podłożem tego stunu jest fakt, że zawiodły instrumenty badawcze, że dotychczasowe paradygmaty badawcze nie były w stanie skonstruować swoistego C kodu informacyjno-opcracyjnego. r którego pomocą można by prognozować pr?v-■ J badając teraźniejszość i pre-włość³. 2 drugiej jednak strony niepowodzenia f v obszarze prognostyczne funkcji nauk: o stosunkach mięflzynarodowych nic • naszą dezawuować dyscypuny sake takie Przeciwnie. irs: ;c¹ swego rodzaju sygnał i. osL'zegawc?>. impuls, który każe sit zzsunowić, dlaczego tak się stało. W jakim j akresie zawiodła skuteczność dotychczasowych paradygmatów badawczych, a ¹ ja¹ V kitc specyfika materii, będąca przedmiotem badać¹.

1 NIEUCHRONNOŚĆ ROZWOJU FUNKCJI PRBDYKTWNEJ NAUKI

JO STOSUNKACH MIĘDZYNARODOWYCH

Historycy, poiitołojtou-ie. przyrodnicy, matematycy, ekonomiści. socioiogciwie

Jaj filozofowi: przypisują sobie zdolność (siłę¹ odkrywania wzorców zachowań drobnych moieku! czy jednostek, państw j naucóów wśród których żyją i którym przewodzą. Oczywiście żaden ze współczesnych prognostyków nie coculoj, jat Osądzę, aspirować dc absolutne; nieomylności swoich hipotez i absolutyzować skute¹

icmość swych prognoz oraz ich bezahe:oa:y» nośc. W materii, na której opierają swe dociekania, jest bowiem bardzo dużo zagadek, elementów nieprzewidywalnych. : ćnpor.aaabiiiów. które w- sposób niewidoany dis oka. a niek^ey rozumu bsreze powoli i konsekwentnie oddziałują na świat, przyrodę, człowieka, państwo czy : sptonj państw. Można b¹>»-»en. powiedzieć, że zawsze, a zwitsacza współcześnie, ' wrńrit; niż w przeszłości ..nteobterwwL.ur uk:wd\ dąią wymierne : dostrzegalne ' skutki"¹.

dei.K. W.

1

   K. N. U’ 111 x, 7Vwy ęf hrnnm^-mi PoEtk.-. New Yori !9?V. a th. R. C. 5 r.

u«k. U Sepia teds.). Fwtt¹ fmtby    Ks¹ Yarr '¹!¹

. O. J • r ¹ 11. Prropiitm mu Muytrupuom r mou>>u¹ PtUks. Zner¹».-« !;•>¹»-»■

2

L O I « d i t himttlHi’ Muitomt Tkrmry aaś ikr £w 4'ikt Cm¹ Ho¹. JamilR

3

*    Za rwr .Bniu.13^- IW. 1 49.