skanuj0046

[Sr³*] = Vi [Sr^5,]₀= I 10 ³M [S0.³“] = Vi [SO<³ ]₀ - 2,5 10 ’M

Stąd iloczyn jonowy: [Sr³*] [SO,³] = 1 10'³M 2,5 10°M = 2,5 10’⁵ Obliczona wartość znacząco przewyższa iloczyn rozpuszczalności SrSOi: [Sr²*] [SO4²]^m 2,5 10'⁵ > 2,5 I0 ⁷ = Kso srso.

Zastosowanie tej reakcji do potwierdzenia obecności jonów Sr²* ma sens jedynie pod warunkiem nieobecności jonów Ba²'. W analizie systematycznej ten wymóg jest spełniony, ponieważ jony Ba²* wytrącamy wcześniej jako BaCr0₄.

Inną metodą selektywnego wytrącenia SrSOi (w obecności jonów Ca²*) jest użycie nasyconego roztworu (NHO2SO4. W tych warunkach, stężenie jonów S0₄²’ jest bardzo wysokie (kilka mol/dm³). Moglibyśmy oczekiwać pojawienia się nawet CaSOi, ale tworzy się dość dobrze rozpuszczalny (zwłaszcza na gorąco) związek kompleksowy (Nł-UMCa^C^hJ- Możemy to zapisać:

T

Ca²* + 2 S0₄²" ^ [Ca(S0₄)2]²    - bezbarwny roztwór

Sr²⁺ + S0₄² SrSOi    - trudno rozpuszczalny (nawet na gorąco)

Podobnie jak w reakcji z wodą gipsową, wytrącenie białego osadu świadczy o obecności jonów Sr²* (o ile z roztworu badanego usunęliśmy wcześniej jony Ba²*).

Aby pokonać trudności związane z „uwalnianiem” jonów Ba²* z osadu BaSOj. zastosowaliśmy metodę polegającą na gotowaniu osadu z kolejnymi porcjami stężonego roztworu Na₂C03. Jeżeli zamiast BaSOi użyjemy SrSOi. a potem CaSOi. to zauważymy że przemiana siarczanu w odpowiedni węglan, zachodzi coraz łatwiej.

Sytuacja ta pokazuje kierunek reakcji samorzutnych. Związek łatwiej rozpuszczalny przechodzi w wyniku reakcji, w trudniej rozpuszczalny. Towarzyszy temu obniżenie stężenia niczwiązanych jonów Me‘\

Obniżenie stężenia danego jonu może być dokonywane także innymi drogami:

-    tworzenie słabo zdysocjowanego produktu reakcji (np. jonu kompleksowego)

-    tworzenie substancji lotnej;

-    uczestniczenie w reakcji rcdox.

W niektórych reakcjach (szczególnie w procesach rcdox) obniżenie stężenia niczwiązanych jonów sięga wielu rzędów wielkości, np. stężenie silnego reduktora po reakcji z jonami M11O4 lub CrjO?²’ w kwaśnym środowisku.

Spójrzmy się ponownie na reakcję przekształcania trudno rozpuszczalnych siarczanów w węglany:

MeSO, + CO,*~ MeCOi + SO,²~

Na podstawie danych literaturowych (wartości iloczynów rozpuszczalności lub pKso) możemy obliczyć rozpuszczalności molowe S [mol/dm³] odpowiednich siarczanów i węglanów, a stąd ilorazy SMeSO, / SmcCO, :

2	SMcSO, (mol/dm^3]	SMsCOj [mol/dm^3]	SMcSO, SMcCO,
Ba^2ł	1,0 10'^5	7,1 • 10'^5	0,14
Sr^2*	5,0 10-^4	3,2 10’^5	16
Ca^2*	5,0 10°	6,3 10^5	80

Iloraz z ostatniej kolumny tabelki zmienia się od wartości <1 (-0,14) dla BaSOd —* BaCOt. aż do wartości znacznie > 1 (-80) dla CaSO* —* CaCOj. Inaczej mówiąc, położenie interesującej nas równowagi, dla jonów Ba²* znajduje się po stronic BaSOi. natomiast dla Sr²*, a jeszcze bardziej dla Ca²* -po

91