skanuj0057 (Kopiowanie)

nefronów, ponieważ określa szybkość usuwania kreatyniny z krwi. Proces oczyszczania krwi z kreatyniny można przedstawić następującym schematem:

Krew

Nerki

Krew

Kreatynina

Mocz

Ryc. 8.3. Schemat procesu oczyszczania krwi z kreatyniny w nerkach

Krew przepływa przez nerki, a usunięta z nich kreatynina gromadzi się w moczu. Ponieważ szybkość usuwania kreatyniny z moczem jest proporcjonalna do stężenia kreatyniny w osoczu (współczynnikiem proporcjonalności jest klirens kreatyniny Clcr) można napisać:

szybkość usuwania _ _C1 . stężenie kreatyniny w osoczu kreatyniny z moczem    ^v    J J

i obliczyć klirens kreatyniny ze wzoru:

(8.13)

Clcr -

szybkość wydalania kreatyniny z moczem

stężenie kreatyniny w osoczu

W praktyce wielkość tę oblicza się mierząc stężenie kreatyniny w moczu, w osoczu oraz szybkość wydalania moczu. Przy obliczeniach korzysta się z równania:

C!_cr =

U_CT • Vy

mocz

(8.14)

'er

w którym:

Ucr — stężenie kreatyniny w moczu, łomocz — szybkość wydalania moczu,

C_Cr — stężenie kreatyniny w osoczu.

Wymiarem klirensu kreatyniny jest więc ml/min (1/h). Ze względu na wymiar tej wielkości można zatem stwierdzić, że klirens kreatyniny stanowi ten ułamek objętości dystrybucji kreatyniny, jaki w jednostce czasu jest oczyszczany. Ponieważ kreatynina jest wydalana wyłącznie dregą przesączania kłębkowego (nie wydziela się w cewkach i nie wchłania się zwrotnie w cewkach dalszych), wobec tego wielkość klirensu kreatyniny jest miarą szybkości przesączania kłębkowego (glomerular filtration ratę, GFR). Prawidłowa wartość klirensu kreatyniny dla człowieka ważącego 70 kg wynosi 120 ml/min.

W identyczny sposób, opierając się na schemacie przedstawionym na ryc. 8.4, można zdefiniować klirens nerkowy (renal clearance Cl_r) dowolnego leku.

112 Zarys biofarmacji

Substancja

lecznicza

Mocz

Przechodząca przez nerki krew oczyszcza się z substancji leczniczej, która gromadzi się w moczu. Mimo iż proces ten jest bardziej złożony niż usuwanie kreatyniny z krwi, ponieważ poza przesączaniem kłębkowym wchodzić może w grę wydzielanie kanalikowe i wchłanianie zwrotne w kanalikach, to jednak klirens nerkowy substancji leczniczej definiuje się w taki sam sposób, jak klirens kreatyniny:

q szybkość wydalania nie zmienionej substancji leczniczej stężenie substancji leczniczei w osoczu

Ponieważ szybkość wydalania substancji leczniczej przez nerki można określić równaniem:

TT-K-^A

w którym:

A — ilość substancji leczniczej w organizmie,

K_e — stała szybkości dla procesu wydalania nerkowego.

Ilość substancji leczniczej w organizmie jest równa iloczynowi jej stężenia w osoczu przez objętość dystrybucji (A = V_d * C), wobec tego klirens nerkowy substancji leczniczej określa się równaniem:

(8.15)

Krew

Nerki

Krew

Ryc. 8.4. Schemat procesu oczyszczania krwi z substancji leczniczej w nerkach

Cl_r =    ₌ K{Vd

Z równania tego wynika, że klirens nerkowy substancji leczniczej jest iloczynem stałej szybkości wydalania i objętości dystrybucji. Ponieważ jcg3 wymiarem jest także ml/min (1/h), wobec tego można stwierdzić, że klirens nerkowy substancji leczniczej stanowi ten ułamek objętości dystrybucji, jaki w jednostce czasu jest z niej oczyszczany drogą wydalania nie zmienionej substancji leczniczej z moczem.

Eliminacja substancji leczniczej nie ogranicza się jednak wyłącznie do wydalania formy nie zmienionej. W większości przypadków tylko ułamek podanej dawki jest usuwany z organizmu tą drogą, natomiast reszta ulega biotransformacji i to głównie w wątrobie.

Dożylne podawanie substancji leczniczych 113

il Zarys biofarmacji