socjologia013

Erririg Gnffmnii

l.l.l.......I ............ , ................... »*U"f «Hl»l flm kl l‘-V

, |,i, m ,    |in/. mi 1 '• If | Imimiu . • 111 ;i i|mIuiii;iiim imi |iuiMnwlr A kl/1<Hii

dni )    \ Sorinltuiu iii K ■*• > •! •¹ r mi <'mu    ()t |/«i n j ? u f Imifl linii, Mcinhnrt

and Wnniuii, liu , Nr w Vmli 1 s. :H’.l - X\i\.

Przedmiotem tych rozwidni będą organizacje społeczne (zakłady, placówki). powszechnie zwanc(TnstyUicjami, w których prowadzi się regularnie określony rodzaj działalnością [...] Każda z nich pochłania część czasu i zainteresowania swych członków i stwarza im jak gdyby odrębny świat: krótko mówiąctUtażda instytucja dąży do ograniczania swych członków. jiV naszym, zachodnim społeczeństwie możemy wyodrębnić pewną kiasę^nistytucji, które stwarzają większe ograniczenia niż innę) Ich ograniczający lub totalny charakter symbolizują często fizyczne(bariery uniemożliwiające kontakt ze światem zewnętrznych: zamknięte drzwi, wysokie mitry, zasieki z drutu kolczastego, strome brzegi lub woda. otwarta przestrzeń, i id (^Nazywam je instyiucjami totalny mi)(totol institutions). Chciałbym tu rozważyć ich ogólną charakterystykę Rozważaniom tym nadałem wprawdzie formę analizy opartej na badaniach, ale w rzeczywistości są one czysto spekulalywne.

Dla wygody, dioinlbynt^podziclić instytucje totalne występujące w naszym społeczeństwie na pięć grup^fDo pierwszej należą instytucje powołane do opieki nad osobami niedołężnymi i nieszkodliwymi; są to domy starców, przytułki dia ociemniałych, żebraków, sierot itd. Grupę drugą stanowią zakłady opieki nad osobami niezdolnymi do samodzielnego troszczenia się o siebie a zarazem — choć nie z ich winy — niebezpiecz-nynr dla społeczeństwa; są to sanatoria przeciwgruźlicze, szpitale psy-

Katogoria instytucji totalnych występuje od czasu do czasu w piśmiennictwie socjologicznym pod różnymi nazwami; jej najlepszą, chociaż tylko częściową charakterystykę zawiera nie doceniony artykuł Howarda Rolanda Segregated Communi-ttcs and Mcnial Healfii, zamieszczony w ..Mental Health Publication of the American Association for Adeancemcnt of Science" 19:)9. nr 9. Wstępny zarys tez niniejszego artykułu zestal przedstawiony w Thirri Group Processes Proceedings pod red. Bertrama Schaffut-ra, !<Jfi7.

rlii    i lopi ■    •

,    |    ,    | ■    •    | i U ii'    ¹ l ¹¹    'i¹

tilt ni )(■•) ii | i..<jt I h.« poći i.t li i t m i » i lt 111 > I i - i I mi > i •* i. i. I , 111> j l I* 11 | u , I I ■ • -1 • it*

ni) u lę/lmilii, V'ii lii nil.V | h ■ | ■ i nwi ,'i', iilmyy dla p-inow \vo|i'iinyrh t ul'" V koitconlfficyjm,’, Do Kropy ezimnł<'j nnlcżii inniylurji', klóre Mt powotniii' do realizacji określonych zadań technicznych i maju charakter czysto instrumentalny. Należą do nich: koszary wojskowe, okręty, internaty, obory pracy, osady kolonistów, duże majątki •/. punktu widzenia mieszkającej w ich pomieszczeniach służby itd. Wreszcie do Krupy ostatniej należą instytucje przeznaczone dla osób, które dobrowolnie wycofały się z ezynri"-go życia, oraz miejsca kontemplacji religijnej: opactwa, klasztory, zakony itd.) Powyższy wykaz instytucji tol;ilnych(nie jest wprawdzie dokładne) ani wyczerpujący, ale samo ich wyliczenie może stanowić (emp:: wr/t •• punkt wyjścia dla sformułowania opisowej definicji tego pojęcia) Sądzę, że formułując na tej podstawie wstępną definicję instytucji totalnych będę mógł rozważać ich ogólną charakterystykę bez popadania w ta -lologie.

Zanim jednak na podstawie przytoczonych cech spróbujemy zarysować ogólny profil tej charakterystyki, musimy zwrócić uwagę na pewną osobliwość. Otóż żadna z cech. które zostaną tu wyselekcjonowane, nm jest wyłączną właściwością instytucji totalnych ani nic jest wspólna tm wszystkim. To, co jest im wszystkim wspólne i swoisto, polega na tym. że każda z nich w znacznym stopniu posiada szereg cech. stanowiących atrybuty organizacji totalnych. W dalszym ciągu więc mówiąc o ich „cc. chach wspólnych" będę miał na myśli to słabsze sformułowanie, kto;. . jak sądzę, można logicznie obronić.

CECHY ORGANIZACJI TOTALNYCH

Podstawową cechą współczesnych społeczeństw jest rozdział miejsca sp.i nla. zabawy i pracy. Przebywamy w tych miejscach z odmiennymi os-barn;, podlegamy odmiennym autorytetom i różnym planom działań:: Zasadniczą cechą instytucji totalnych jest przełamanie barier, które oddzielają zwykle te trzy dziedziny życia. Po pierwsze, cale żvcie ich mieszkańców toczy się w jednym i tym samym miejscu i podlega tej same jedynej władzy. Po drugie, we wszystkich fazach codziennej działalność, ich członkowie pozostają w bezpośrednim towarzystwie dużej liczby innych członków. Wszyscy oni traktowani są jednakowo, muszą praco wa. razem i wykonywać te same czynności. l’o tr.-eae, cały ich dzień jev