str0077

W skład tego systemu wchodzą także niektóre jądra szwu. Są to skupiska komórek rozmieszczone w pniu mózgu wzdłuż linii środkowej ciała. Znajdujemy je w rdzeniu przedłużonym, moście i śródmózgowiu. O systemie przeciwbólowym mówimy szczegółowo w rozdziale 12 (s. 443).

W istocie szarej środkowej znajdujemy jądra dwóch nerwów czaszkowych unerwiających mięśnie gałki ocznej, a mianowicie nerwu okoru-chowego (III) i bloczkowego (IV). Jądra nerwu III są umiejscowione i przodu, tj. na wysokości wzgórków czworaczych przednich, a nerwu IV-na poziomie wzgórków tylnych. W nakrywce znajduje się część śródmózgowio wajądra nerwu trójdzielnego (V). Spotykamy tu ważne ośrodki zaliczane do różnych tikładów funkcjonalnych: pozapiramidowego, lim-bicznego i nieswoistej projekcji. Są to: 1) jądro czerwienne, w którym rozpoczyna się szlak czerwienno-rdzeniowy, a do którego dochodzą połączenia z móżdżku, 2) śródmózgowiowa część tworu siatkowatego i 3) istota czarna.

W śródmózgowiu znajdują się jądra układu dopaminergicznego-jednego z układów o jednolitej neurochemicznej naturze transmisji synaptycznej. Jak dowiemy się w rozdziale 9, układy te odgrywają ważną rolę w czynnościach motywacyjnych.

Przez nakrywkę śródmózgowiu przebiega wiele pęczków i szlaków nerwowych.

3.4.4. Nerwy czaszkowe

Pień mózgu, od śródmózgowiu do rdzenia przedłużonego, zawiera ośrodki nerwów czaszkowych, z wyjątkiem nerwu węchowego (I) i wzrokowego (II) związanych z wyższymi piętrami mózgowia. Nerwy czaszkowe charakteryzuje podobny schemat organizacji jak nerwy rdzeniowe. Te ostatnie unerwiają przeważnie obszar tułowia i kończyn, natomiast terenem oddziaływania nerwów' czaszkowych jest obszar głowy.

W skład nerwów czaszkowych wchodzą włókna czuciowe (afcrentne), ruchowe i wegetatywnie. Włókna ruchowa i wegetatywnie są neurytami neuronów, których ciała komórkowe tworzą skupiska w obrębie istoty szarej, zwane jądrami ruchowymi i wegetatywnymi. Ciała neuronów czuciowych znajdują się W' zwojach leżących poza pniem mózgu. Podobnie jak w nerwach rdzeniowych każdy z neuronów czuciowych ma wypustkę obwodową, doprowadzającą impulsy z receptorów, oraz wypustkę centralną, dochodzącą do ośrodka czuciowego danego nerwu w' pniu mózgu. Każdy z nerwów czaszkowych ma nazwę anatomiczną, a także jest oznaczony liczbą rzymską. Tradycyjnie rozróżniamy 12 par nerwów czaszkowych. Niektóre jednak nerwy są czynnościowo niejednorodne, tak że można wyodrębnić w nich kilka mniejszych nerwów.

Budowy i czynności nerwów czaszkowych będziemy rozpatrywać uwzględniając zespoły funkcjonalne utworzone przez nerwy o podobnym charakterze spełnianej funkcji. Wśród nerwów czaszkowych rozróżniamy zatem:

77