uaskł9

330 składnia

b)    Część zdań rozwijających sprawia takie wrażenie, jakby były dołączone do zdań nadrzędnych za pomocą form tradycyjnych zaimków względnych (prócz zaimka KTÓRY) w zasadzie tylko po to. by tekst był zbudowany z dłuższego wypowiedzenia złożonego, zamiast z dwóch krótszych wypowiedzeń pojedynczych, por. Maria dostała się nu studiu, o czyni dowiedzieliśmy się od Janku, i Maria do-stołu się na studia. Dowiedzieliśmy się o tym od Janka.

7. perspektywy wypowiedzenia nadrzędnego nic sposób o takie wypowiedzenie podrzędne sensownie zapylać. Co najwyżej możliwe jest pytanie ogólne, typu: / co (dalej, więcej)?

c)    Najwięcej problemów stwarza jednak rozpoznanie wypowiedzenia podrzędnego rozwijającego w wypowiedzeniu rozpoczynającym się formą zaimka KTÓRY. Do takiego wypowiedzenia pasuje pytanie typu: jaki?, więc opisujący zalicza je odruchowo do wypowiedzeń uzupełniających przydawkowych. ponieważ nie zwraca zupełnie uwagi na to. czy treść wypowiedzenia jest koniecznym uzupełnieniem elementów wypowiedzenia nadrzędnego, czy nic. Zresztą, rozstrzygnięcie tej kwestii często jest bardzo trudne, by nic rzec — niemożliwe, bez odniesień do głębokiej semantyki, por. Jan powiedział o tym Marii, do której miał zaufanie, (która zaraz wyjechała z kraju), i Jan powiedział o tym kolegom, do których miał zaufanie (którzy zaraz wyjechali z kraju). Niezależnie od wyniku analizy' semantycznej do wypowiedzeń podrzędnych z formami zaimka KTÓRY trzeba podchodzić ostrożnie i jeśli w wypowiedzeniu nadrzędnym brakuje formy zaimka wskazujcego. która jednoznacznie podpowiedziałaby rozwiązanie (por. Janek powiedział o tym tej Marii, do której miał zaufanie.), przewidywać dwie interpretacje.

II. Następujące wypowiedzenia proszę zanalizować składniowo metodą Saloniego i Swidzińskiego (elementy analizy — por. s. 261)

W pól godziny polem myśl. że czas byłoby zasnąć, obudziła mnie, więc chciałem odłożyć książkę.

Nie przestawałem, śpiąc, zastanawiać się nad tym. com przeczytał, ale te refleksje przybierały charakter nieco szczególny.

Wydaje mi się, iż praw^ro do pisania o przedstawieniu należałoby przyznać tym recenzentom, którzy pięć razy brali udział w próbach.

Czujemy, iż jedynym ratunkiem dla naszego umysłu jest szybki powrót do punktu wyjścia.

W teatrze Janusza Wiśniewskiego całość komponowałem dopiero po omówieniu. czemu ma ona służyć w spektaklu.

Kiedy pracow-ałem nad muzyką do ..Wesela”, przedstawiłem reżyserowi, nie powiedziawszy mu, co jest czyje, piętnaście oryginalnych krakowiaków.

Wiadomo było, że stan. w jakim znajdowała się Rosja, nie może dłużej trwać i że oczekiwano gruntownych zmian sposobu rządzenia.

Pedagog carewicza stwierdzał między wierszami w liście do cesarzowej, że następca tronu jest niesumiennym uczniem.

Stan rzeczy sprowadzający rewolucję bywa często lepszy od tego. który go poprzedzał.

Wiele zła. które człowiek uważa za coś nieuniknionego, znosi cierpliwie, nie żywiąc nadziei na odmianę losu.

Francuzi zaczęli uważać swoje położenie za nieznośne, zauważywszy, że zmiany są możliwe do przeprowadzenia.

Wiele działań prowadzących do rewolucji zostało umożliwionych przez złagodzenie ustaw, które poprzednio gnębiły obywateli.

Trudność rządów Aleksandra w Rosji wynikała z tego, iż na początku panowania car wprowadził szczątkowe reformy, nadmiernie rozbudzając nadzieje.

Rządzenie polega na harmonizowaniu potrzeb i dążeń państwowych i społecznych. które mogą być często sprzeczne.

Państwo przetrwało wiele bezsensownych dekretów, zachowując pozycję mocarstwa. które nie umie rozsądnie dysponować swoim bogactwem.

Liczne koncesje na budowę kolei stanowiły przedmiot handlu pod patronatem cesarskiego brata, któremu płacono wiele milionów rubli za wybór bogatszego niż inne przesiębiorstwa.

Swego czasu pewien zakonnik niemiecki straszył Europę kniaziem Witoldem, pomawiając go o zamiar napojenia konia w Renie.

Poczynając od II połowy XVII wieku, zostajemy oskarżeni o okrucieństwa i zbrodnie, w których inni stanowczo nad nami górowali.

Podczas spokojnej nocy przeżywamy wiele snów. z których żaden nie zostaje przez nas wyraźnie zapamiętany.

III. Następujące wypowiedzenia pojedyncze proszę zanalizować składniowo:

1.    metodą Klemensiewicza:

a)    sporządzić wykres zależności składników,

b)    opisać związki składniowe między nimi,

c)    określić części zdania:

2.    metodą Salonicgo i Świdzińskiego:

a) opisać zw-iązki akomodacyjne w zdaniu.