w039

ty

KOMENDA POWIATOWA PAŃSTWOWEJ STRAŻY POŻARNEJ w Radomsku woj. łódzkie

Dekontaminacja w zdarzeniach masowych

Kazimierz Krzowski, Jacek Nitecki

Etapy dekontaminacji

Termin dekontaminacja wywodzi się od łacińskiego słowa contaminatio, co oznacza splamienie, skażenie, a z przedrostkiem de- tyle, co odplamianie, odkażanie. Jest to zespół czynności wykonywanych przez służby i jednostki ratownicze bezpośrednio podczas i na terenie akcji ratownictwa w przypadku skażenia chemicznego oraz poza akcją, zmierzających do zneutralizowania szkodliwego oddziaływania niebezpiecznych substancji chemicznych na środowisko, ludzi, obiekty i sprzęt.

Unieszkodliwienie substancji toksycznej przez specjalistyczną ekipę ratownictwa chemicznego PSP

Proces dekontaminacji można podzielić na dwa zasadnicze etapy: dekontaminacja wstępna i dekontaminacja właściwa.

W ramach dekontaminacji wstępnej stosowane są następujące techniki dekontaminacyjne: rozcieńczanie, neutralizacja chemiczna i sorpcja. W każdym przypadku o wyborze metody i zakresie dekontaminacji decydują rodzaj niebezpiecznego związku chemicznego oraz dostępny na terenie akcji ratowniczej środek dekontaminacyjny, a kolejność zastosowania poszczególnych technik uzależniona jest od konkretnych warunków, np. rodzaju substancji.

Dekontaminacja przez rozcieńczanie polega na zmniejszeniu stężenia substancji niebezpiecznej przez jej rozproszenie w rozcieńczalniku. Neutralizacja chemiczna to - najogólniej rzecz biorąc - proces zobojętnienia. Najczęściej w układach chemicznych spotykamy neutralizację w postaci reakcji wzajemnego oddziaływania zasady i kwasu, w której wyniku powstaje obojętna sól i woda.

Najczęściej stosowanymi neutralizatorami chemicznymi są następujące związki chemiczne: podchloryn sodowy NaOCl, węglan sodowy Na^CO^, wodorotlenek sodu NaOH, tlenek wapnia Ca0₂, detergenty. Główną zaletą neutralizacji chemicznej jest to, że związek chemiczny po dekontaminacji jest mniej agresywny i niebezpieczny niż po dekontaminacji prowadzonej inną techniką. Jej wadą jest natomiast konieczność posiadania precyzyjnej informacji odnośnie do właściwego neutralizatora. Sorpcja polega na zastosowaniu czynnika wiążącego substancję niebezpieczną, co ułatwia jej usunięcie z powierzchni, zebranie do odpowiednich pojemników i przekazanie do neutralizacji.

Dekontaminacja wstępna realizowana jest zawsze na terenie akcji ratownictwa chemicznego. Jej głównym zadaniem jest odkażenie ratownika w stopniu umożliwiającym mu bezpieczne zdjęcie ubrania gazoszczelnego i aparatu ochrony dróg oddechowych lub odkażenie osoby poszkodowanej, tak aby można było przekazać ją bezpiecznie służbom medycznym. Na tym etapie dekontaminacja powinna zapewnić poziom skażenia niezagra-żający zdrowiu ratownika lub osoby poszkodowanej. Sprzęt i urządzenia używane w trakcie działań nie powinny być źródłem dalszego skażenia ludzi stykających się z nimi oraz środowiska.

Dekontaminacja właściwa dotyczy sprzętu i prowadzona jest w specjalnie do tego celu przygotowanym pomieszczeniu w siedzibie jednostki ratownictwa chemicznego. Zasadniczym celem dekontaminacji właściwej jest przywrócenie skażonym przedmiotom cech użytkowych. W przypadku akcji długotrwałych dekontaminacja właściwa może być prowadzona bezpośrednio na terenie działań ratowniczych. Do tego celu służą specjalne kontenery dekontaminacyjne. Ubrania ochronne i sprzęt są spłukiwane wodą przez ok. 10 min w zależności od stężenia i rodzaju związku chemicznego oraz czasu jego ekspozycji. Zaletą tej metody jest szybkość i ekonomiczność wykonania - nie wymaga stosowania specjalnego sprzętu, a woda jest powszechnie dostępna. W warunkach polo-wych rozproszony strumień wody, podany za pomocą pomp pożarniczych, jest wystarczającym rozwiązaniem. Należy pamiętać, że stosowanie wody w większości przypadków obniża stężenie związku chemicznego, lecz nie zmienia go pod względem składu chemicznego.

39