Układ nerwowy 2

Ośrodkowy układ nerwowy

Ośrodkowy układ nerwowy, czyli mózgowie i rdzeń kręgowy, petni nadrzędne funkcje kontrolne względem pozostałych elementów układu nerwowego. Jest on ostatecznym odbiorcą wszystkich impulsów nerwowych pochodzących z wnętrza organizmu i środowiska zewnętrznego. Mózgowie jest jednym z większych narządów ciała ludzkiego, u dorosłego człowieka waży około 1350 g. Delikatną tkankę mózgowia chronią przed uszkodzeniem kości czaszki. Dodatkowo zarówno mózgowie, jak i rdzeń przedłużony są osłonięte trzema błonami nazywanymi oponami. Według kryterium rozwojowego, które wynika ze sposobu kształtowania się w czasie rozwoju zarodkowego, mózgowie można podzielić na kreso-mózgowie. międzymózgowie. śródmózgowle tyłomózgowie (móżdżek i most) oraz rdzeń przedłużony (rdzeniomózgowie) W zależności od pełnionej funkcji mózgowie dzieli się na mózg (obejmujący kresomózgowie i międzymózgowie) oraz pień mózgu (obejmujący śród-mózgowie, most i rdzeń przedłużony). Mózgowie otrzymuje ogrom informacji, ale reaguje jedynie na te, które są istotne w dane] chwili Niektóre reakcje są bardzo proste, podczas gdy inne są skomplikowane i wymagają wielu poziomów przetwarzania.

Budowa mózgowia

tyłomózgowie

most

kresomózgowie

ciało modzełowate

rdzeń przedłużony

międzymózgowie

wzgórze podwzgórze szyszynka

przysadka

śródmózgowle---

I móżdżek

Kresomózgowie jest największą częścią mózgu Składa się z dwóch półkul pokrytych tzw. korą mózgową, czyli silnie pofałdowaną istotą szarą. Grubość kory w kresomózgowiu nie jest stała, waha się od 1.5 do 6 mm. Półkule są ze sobą połączone trzema włóknami istoty białej, tzw spoidłami, z których największym jest ciało modzełowate (spoidło wielkie mózgu).

Międzymózgowie to stosunkowo niewielki odcinek mózgowia, w którym znajdują się ośrodki kontrolujące pracę autonomicznego układu nerwowego i układu hormonalnego. Najważniejszymi strukturami międzymózgowia są: szyszynka, wzgórze, podwzgórze i przysadka mózgowa.

•    Szyszynka to niewielki gruczoł produkujący tzw. hormon snu. czyli melatoninę. która reguluje dobowy rytm organizmu, a także hamuje wydzielanie hormonów gonadotropowych, zapobiegając przedwczesnemu dojrzewaniu płciowemu.

•    Wzgórze jest parzystą strukturą mającą połączenia z pozostałymi częściami ośrodkowego układu nerwowego Jest przekaźnikiem impulsów nerwowych niemal we wszystkich drogach czuciowych.

•    Podwzgórze obejmuje ośrodki czynności niezależnych od woli, jak ośrodki termoregulacji, sytości i głodu, pragnienia, czy ośrodki kontrolujące poziom cukrów, aminokwasów i jonów we krwi. W nim też są zlokalizowane ośrodki motywacyjne, które umożliwiają człowiekowi zaspokajanie popędów. Neurony podwzgórza wydzielają hormony regulujące skurcze mięśni gładkich narządów rozrodczych obu płci, pracę nerek i przysadki mózgowej.

•    Przysadka mózgowa to gruczoł wytwarzający m.in. hormony i neurohormony. które pobudzają inne gruczoły do wydzielania własnych hormonów.

Śródmózgowie to część mózgowia, w której znajdują się m.in. ośrodki reakcji słuchowych i wzrokowych, takich jak ruchy powiek czy zmiana średnicy źrenicy.

Tyłomózgowie leży za śródmózgowiem. W skład tytomózgowia wchodzą móżdżek i most.

•    Móżdżek sktada się z dwóch półkul i części środkowej, tzw. robaka. Wierzchnią warstwę móżdżku stanowi pofałdowana istota szara, a spodnią - istota biała W móżdżku znajdują się ośrodki nerwowe kontrolujące stan napięcia mięśni i koordynujące ruchy ciała, jego postawę oraz równowagę Móżdżek łączy się z innymi częściami mózgowia przez tzw. konary móżdżku.

•    Most obejmuje liczne drogi nerwowe, zwoje dróg ruchowych i czuciowych powiązanych z mózgiem i móżdżkiem, m.in. zwoje nerwów czaszkowych.

Rdzeń przedłużony łączy się bezpośrednio z rdzeniem kręgowym. W rdzeniu przedłużonym znajdują się skupienia istoty szarej stanowiące ośrodki nerwowe, które regulują podstawowe czynności fizjologiczne, m.in. pracę serca, wentylację płuc, potykanie, odruch ssania, odruchy obronne (np. kaszel, kichanie, wymioty, mruganie powiek).

Komory to jamy mózgowia i rdzenia przedłużonego, wypełnione płynem mózgowo-rdzeniowym. W obrębie kresomózgowia znajdują się parzyste komory boczne, które łączą się z pojedynczą komorą międzymózgowia. Wewnątrz śród-mózgowia biegnie kanał nazywany wodociągiem mózgu, który łączy się z komorą zlokalizowaną w rdzeniu przedłużonym. Ta komora jest z kolei połączona z kanałem środkowym rdzenia kręgowego.

Opony ośrodkowego

Opona twarda to mocna włóknista błona zewnętrzna. Składa się z dwóch warstw: bogato unaczynionej i unerwionej warstwy zewnętrznej oraz warstwy wewnętrznej. Opona la wyściela jamę czaszki i kanał kostny utworzony przez kręgi. Pajęczynówka to delikatna opona środkowa. Opona miękka to dwuwarstwowa. silnie unaczyniona błona, która bezpośrednio przylega do powierzchni mózgowia i rdzenia kręgowego. Wnika ona we wszystkie zagłębienia, szczeliny i bruzdy kory mózgowej. Ściany tętnic i żył obecnych w oponie miękkiej stanowią tzw. barierę krew-mózg, przez którą mogą przenikać tylko niektóre substancje, m.in. tlen. woda czy glukoza (do neuronów zlokalizowanych w mózgu nie docierają znajdujące się we krwi szkodliwe dla organizmu

uktadu nerwowego

substancje oraz takie, które zakłócają przekazywanie impulsów nerwowych z komórki do komórki).

Ptyn rdzeniowo-mózgowy wypełnia jamę podpajęczynówkową. tj. przestrzeń między pajęczynówką a oponą miękką. Ptyn znajduje się leż w wolnych przestrzeniach w mózgu, w tzw. komorach. Płyn rdzeniowo-mózgowy jest bezbarwną cieczą o składzie podobnym do składu osocza krwi. Zawiera on znaczne ilości chlorku sodu. niewielkie ilości glukozy i białka oraz śladowe ilości składników morfotycznych krwi, głównie limfocytów i monocytów. Ptyn amortyzuje wszelkie wstrząsy i pośredniczy w wymianie substancji między tkanką nerwową a krwią.