Wstyd i przemo0116

230 Wstyd i przcm>4

Czy narkotyki i alkohol są przyczyną przemocy?

Wciąż na nowo stwierdza się, że istnieje związek między spozy waniem alkoholu i zachowaniami agresywnymi. Na przykład u ponad 50 procent sprawców i ofiar morderstw i innych przypadków skrajnej przemocy (jak również sprawców i ofiar wypad ków samochodowych ze skutkiem śmiertelnym) stwierdza się obecność alkoholu we krwi; osoby, u których rozpoznano choroby alkoholową, popełniają przestępstwa z użyciem przemocy o wiele częściej niż niealkoholicy; duży procent agresywnych i brutalnych przestępców stanowią alkoholicy (ale równie duży procent sprawców przestępstw bez użycia przemocy, np. kradzieży, to też alkoholicy).

Związek między spożywaniem alkoholu a zachowaniami agresywnymi nie jest jednak tak prosty i jednoznaczny, jakby się mogło wydawać na podstawie powyższego wyliczenia. Badania nad psychofarmakologią spożywania alkoholu i przemocą świadczą o tym, że związek między tymi dwoma zjawiskami jest złożonym współdziałaniem czynników biologicznych, psychologicznych, społecznych i kulturowych. Istnieją, na przykład, dowody na to, że szybkie spożycie niewielkich ilości alkoholu wywołuje przejściowy wzrost, a duże dawki przejściowy spadek zachowań agresywnych u wielu gatunków zwierząt, włącznie z naczelnymi, w tym człowiekiem¹⁵. Nie jest to jednak wiążące; „badania etnograficzne dotyczące spożywania alkoholu świadczą [...], że rola, jaką odgrywa on w przemocy, zależy od oczekiwań pijących i od norm kulturowych — w niektórych kulturach nieeuropejskich obserwuje się pijatyki bez następstw w postaci aktów przemocy”¹⁶. W różnych okolicznościach zaobserwowano w tym względzie coś w rodzaju samospełniającej się przepowiedni — jeśli dana jednostka czy kultura uważa, że spożywanie alkoholu prowadzi do aktów przemocy, to faktycznie tak się często dzieje, kiedy natomiast nie oczekuje się takich następstw albo kiedy nie są one akceptowane, to z reguły nie dochodzi do nich.

A co z narkotykami? Przeprowadzone przez Akademię Nauk badania wykazały, że: „Przyjmowanie w umiarkowanych daw-kuch marihuany i opiatów (włącznie z heroiną i innymi narkotykami] hamuje przejściowo zachowania agresywne i skłonność iii* przemocy, jednak odstawienie narkotyków może prowadzić u osób uzależnionych od nich do reakcji agresywnych i obronnych”¹⁷. A zatem założenie, że „walka z przemocą” wymaga położenia kresu zażywaniu marihuany i heroiny, a przynajmniej utrudnieniu dostępu do nich, jest po prostu błędne, jeśli spojrzeć na to jedynie z punktu widzenia farmakologicznego wpływu narkotyków na przemoc, to znaczy bez uwzględniania innych czynników. W istocie rzeczy najskuteczniejszym sposobem zapobiegania przemocy związanej z zażywaniem heroiny byłoby — z czysto farmakologicznego punktu widzenia — zapewnienie jej dostępności narkomanowi odczuwającemu objawy odstawienia.

Wydaje się, że w przeważającej części stosuje się to również do innych substancji psychoaktywnych:

Długotrwałe, częste zażywanie amfetaminy, LSD i PCP zmienia u nielicznych osób procesy neurochemicznc w sposób, który wywołuje gwałtowne wybuchy [złości i agresji), ale zdarza się to niezwykle rzadko u osób bez istniejącej przed popad-nięcicm w nałóg psychopatologii. Nie zdobyto dotychczas dowodów na istnienie bezpośrednich związków między zachowaniami agresywnymi a ostrym lub przewlekłym zażywaniem sproszkowanej kokainy. Istnieje jednak pilna potrzeba dalszych badań nad farmakologicznymi skutkami palonej kokainy, czyli tak zwanego „cracku", która dostaje się bardziej bezpośrednio do mózgu¹⁸.

Krótko mówiąc — i jest to najważniejsze z tego, co wiemy jak dotąd na ten temat — „Jeśli chodzi o nielegalne środki psychoaktywne, to ich — nielegalny — rynek odpowiedzialny jest za znacznie więcej aktów przemocy niż ich farmakologiczny wpływ”¹⁹. A zatem wojna z narkomanią okazuje się wojną samo-napędzającą się. Delegalizacja narkotyków z będącym jej konsekwencją spadkiem podaży, któremu towarzyszy nieuchronnie wzrost ich cen, tworzy czarny rynek — i całą otaczającą go przemoc.

Ponieważ ofiarami wojny z narkomanią padają głównie osoby młode, biedne i/lub czarne, a największe korzyści osiąga z niej przestępczość zorganizowana, można powiedzieć, że jest to wojna z młodymi, biednymi i czarnymi, metoda stymulowania