Zdjęcie4022

300 Rozdział II. Dysłekija « komunikacja językowa

•    pamięć - głównie werbalną, w tym zwłaszcza STM (por. podroż^

•    przetwarzanie informacji językowych, szczególnie informacji

kwencyjnych o charakterze werbalnym,

•    komunikowanie się, w tym problemy z formułowaniem dyskursu

i narracji,

•    werbalizację relacji w czasie i przestrzeni,

•    przebieg wielu czynności z elementami werbalizacji,

•    i inne.

Wśród tych objawów zdecydowana większość odnosi się do funkcjo-nowania systemu językowego i komunikowania się osób z dysleksją. Należy dodać, że wymienione problemy będą się ujawniać w komunikowaniu sę na wszystkich płaszczyznach, w tym także w pracach pisemnych.

Badania nad funkcjonowaniem językowym osób z dysleksją układają się w dwa nurty-pierwszy dotyczy poszukiwania związku między zaburzeniami mowy i zaburzeniami czytania (np. tradycyjne badania polskie Spłonek i Sawy czy badania Ikllal nad dziećmi z LSI), drugi zaś dotyczy szoe-gółowych badań specyfiki wypowiedzi językowych i sprawności językowych u dzieci i młodzieży z dysleksją rozwojową (Krasowicz-Kupis 1997,2003; Borkowska 1998; Oszwa 1998; Makarewicz 2006).

Wart o także zwrócić uwagę na związek dysleksji z zaburzeniami mowy. Większość badań na ten temat opisano już w poprzednich rozdńihd Przeglądu dokonała też Krasowicz-Kupis (1997 i 2003). Podsumowując re-zuluty tych badań, można przyjąć, że u większości dzied z dysleksją stwierdza aę obecność różnego rodzaju zaburzeń mowy, a dzieci z zaburzeniami mowy stanowią istotną grupę .ryzyka dysleksji”.

Dokonując przeglądu badań nad właściwościami języka i mony cmób, przede wszystkim dzied i młodzieży z dysleksją, można stwierdzić, ar osoby te mogą wykazywać deficyty w następujących sferach:

1 \ fooofogicznego składnika języ ka (stanowią najważniejszą grupę, z punktu wickema definicji - kmerialną dla diagnozy dysleksji): i

•    zaburarma stochu fonemowego oraz analizy i syntezy sylabo*) i fononowej (tradycyjne badania polskie nad percepcja sludton -Spioock, Sm, Bogdanowicz i wiek innych),

•    deficyty świadomości językowej fooołogkznej (trndnośo wwjło-nwamu operacji na cząstkach fooologicznychł (Bradkyi Bqn* oraz wiek innych).

•    osbfane pumęd bezpośredniej i operacyjnej foooŁ^aW (opisane w rozdz. 10),

•    osłabione i mało stabilne reprezentacje fonoJogiczne stów, co powoduje problemy z nazywaniem, rozpoznawaniem i pisaniem (opisane w rozdz. 10).

2)    w zakresie formy językowej wypowiedzi:

•    trudności w budowaniu zdań złożonych i w ujmowaniu związków składniowych w zdaniach,

•    problemy ze stosowaniem przymiotników i przysłówków,

•    problemy ze stosowaniem gramatyki i kontrolę poprawności gramatycznej wypowiedzi,

•    obniżona świadomość językowa morfblogiczno-składniowa.

•    wypowiedzi narracyjne o ogólnie mniejszej objętości oraz niższym poziomie złożoności składniowej;

3)    semantycznej:

•    ubogi słownik, problemy z nazywaniem,

•    ograniczenie rozumienia pojęć, zwłaszcza abstrakcyjnych lub odnoszących się do relacji przestrzenno-czasowych,

•    zaburzenia organizacji opowiadania - pomijanie podstawowych elementów superstniktury,

•    uboższa struktura semantyczna wypowiedzi - rzadziej rozbudowuję podstawową akcję, nie uwzględniają informacji pobocznych,

•    zaburzenia w organizacji treści wypowiedzi - w postaci zniekształceń i opuszczeń podstawowych informacji, dotyczących głównie związków przestrzenno-czasowych między zdarzeniami lub bohaterami akcji

Należy podkreślić, że deficyty fonologicznc są obecne w dysleksji niejako z definicji, natomiast pozostałe - dotyczące aspektów gramatycznych i semantycznych należą do bardzo częstych i kłopotliwych problemów, aczkolwiek w dużym stopniu mogą one być nie tyle patoraechani-zmem co skutkiem dyslelcjl

W następnym podrozdziale zostanie omówiony deficyt w zakresie składni i semantyki

Blok rozszerzający 1L2

Przejawy deficytów Językowych w dysleksji