002 5

Leszczyński. S- :

ków przeczyszczających, diety.

Rozwój polskiej medycyny ’ humanisto, wybitny lekarz tej Urodzony w skromnej rodzime n sterze szacunku do pracy i umiłowania tradycji nieć szesnastoletni ukończy! szkole parafialną naukę został skierowany na studia do Akadt Nauk Wyzwolonych. Po ukończeni'.

środków wymiotnych, środ-

obie Odrodzenia rozpoczvna wielki r Maciej z Miechowa (1457—15231.

w której wzrastał w atmo-

vskiej ru

dobrą

„ „_ł........_v...... ......... wiadomości s.....

słynnych uczelniach Rzymu, Padwy, gdzie w 1483 r. uzyska! stopień doktora medycyny (5). Po powrocie do kraju zajmował sie praktyką lekarską, udziela! pomocy medycznej władcom, hetmanom, dostojnikom kościelnym i królewskim. W tym miejscu należy przypomnieć, że leczył króla Kazimierza Jagiellończyka wraz z jego synami. Opieką medyczną otacza! również studentów, zakładając dla nich szpital, bursą a także drugą katedrą medycyny. W latach 1501—1519 piastował zaszczytny urząd rektora Akademii Krakowskiej, wykazując slą dużymi zdolnościami pedagogicznymi i talentem organizatorskim. Wyczuwali to doskonale studenci, otoczeni przez Miechowitą prawdziwie ojcowską opieką, wiedząc, te w trudnych sprawach życiowych mogą zawsze liczyć na jego pomocną dłoń.

.Jeżeli miarą wartości każdego lekarza — pisze Ludmiła K rakowiecka"— jest stosunek do człowieka, to w Macieju z Miechowa znajdujemy wzór takiego społecznika, jakiego w każdym lekarzu widzieć byśmy pragnęli" (S). Słowa te charakteryzują człowieka, który ni# godząc Sie z ówczesnymi barierami nierówności społecznej starał si# pomagać w różny sposób niezamożnej młodzieży studenckiej. Ponadto by! wspaniałym wychowawcą młodzieży — wpaja! jej takie cechy Jak: ideały humanistyczne. tolerancje, życzliwość, szacunek dla cudzej pracy i myśli, odwagą własnej myśli, oryginalność koncepcji naukowych oraz wstręt do fałszu.

h kronikarzy: Galla Anonima, Wincentego k też kroniki stały si'    -.u*

Kadłubka. Jan. historycznym w piśmiennie?

Spod pióra Miechowity wyszły dwie ciekawe prace Contra serom penem reyimen (1508) oraz Consenatio sanitatis (1512). Pierwsza praca miała charakter popularny, zawierała bowiem wskazówki dotyczące działalności profilaktycznej w celu uchronienia społeczeństwa przed bardzo groźną w tym czasie epidemią dżumy. Natomiast druga praca stanowiła wykład higieny i dietetyki. Obok prac lekarskich Miechowicie przyniosły rozgłos prace historyczne —¹--jj--^v-■' | “*'I

e humanistyczne epoki polskiego Odrodzenia. Przypomnijmy, że w tym okresie na nowo budził sig do życia ze średniowiecznego uśpienia kierunek. Hozoficzno-przyrodniczy. odżyło na nowo materialistyczne ujmowanie zjawisk w przyrodzie. Wszystko to w dziejach medycyny polskiej nabrało ogromnego znaczenia.

Wśród wielu luminarzy medycyny polskiej okresu Odrodzenia na pierwszym miejscu należy wymienić Mikołaja Kopernika (1473—1543) . ig. imUiwn... w .-sik.donrgo astronoma (20). humanistę 12). lekarza 14). patriotę Mikołaj urodził się w Toruniu z ojca Mikołaja zamożnego kujn-e zlmłuwngti . nutki Uerłwry Wacrenrode — siostry kanonika włocławskiego Łukasza Waczrarode, późniejszego biskupa warmińskiego. Po

wykładowcy jak: cławia. Kopernik słuchając wykładów tak sza czynał mieć coraz więcej wątpliwości do teoi podobnie już wtedy zrodził się zarys przyszli Wojciech Caprinus w r. 1542 pisał do biskupa

1 Włocławku młody Mikołaj parę lat mieszkał sposobiąc się do studić Akademii Krakowskiej. Była to w owym czasie jut słynna uczelr • tylko w kraju ale także w Europie. Splendoru przysparzali iei ta

' '    iaU* iltnieieeU -    l-______ ___i.rr.

itnuela Maciejowskiego:

.Mikołaj Kopernik początki swych godnych podziwu prac matematycznych, które jut napisał i które w większej jeszcze liczbie zamierza ogłoeić, z tego naszego uniwersytetu zaczerpnął, czemu nie tylko nie zaprzecza, lecz owszem wyznaje, te wstystko ctym jest zawdzięcta naszej Aka-

Po ukończeniu Wydziału Nauk Wyzwolonych w Akademii Krokowskiej w 1495 r. Kopernik otrzymał święcenia kapłańskie i niebawem został kanonikiem w Warmii przy katedrze we Fromborku, Stanowisko to umożliwiło mu dalsze kształcenie się w Bolonii, Padwie, Korrarze, Po wielu latach nauki i po zdobyciu głębokiej więdzy medycznej, matematycznej, astronomicznej, humanistycznej, Kopernik wraca do kraju I zgodnie z wolą wuja biskupa włącza'się z zapałem w rozwiązywanie trudnych spraw ekonomicznych (7), politycznych i militarnych Warmii. W drugim dziesięcioleciu XVI wieku w obliczu rosnącej agresywności krzyżackiej, Mikołaj Kopernik zajmował się między innymi wzmacnianiem fortyfikacji, organizowaniem oddziałów samoobrony, gromadzeniem broni, żywności, leków (3). W jednym z listów do króla Zygmunta f Kopernik tak pisał:

„Pragniemy bowiem czynić to, co przystoi ludziom szlachetnym l uczciwym oraz bez reszty oddanym Waszemu Majestatowi, nawet Jeśliby przyszło nam zginąć" (8). Kopernik znając dobrze stosunki między Polską a Zakonem starał się o ściślejsze powiązanie Warmii i Ziem Pruskich wyzwolonych z niewoli krzyżackiej z resztą ziem polskich (13).

Przechodząc do działalności lekarskiej Kopernika, wypada a twierdzić, Ze nie pozostawił on po sobie obszernych dzieł medycznych, tym niemniej zachowane jego recepty wykraczały poza rumy ówczesnej wiedzy medyczne) w naszym kraju. Niósł pomoc medyczną nlo tylko wielmożom, biskupom, kanonikom, burmistrzom, ule UikZe ubogiej ludności rybackiej. Na ogól wszyscy, których leczył wyrażali dlu niego ezeounek, za jego umiejętności w obcowaniu z chorym, zu Jego wiedzę, które przyczyniła się do uratowania życia wielu chorym (21), Uznanlo dla jego wiedzy lekarskiej spowodowało, że za swego pracowitego życia, Kopernik bardziej byl znany jako lekarz niż astronom A działo sta lak ta oprawą, ze jako kapłan obawiał się przedstawić swoich poglądów, Kopernik banito długo nie publikował swej teorii heliocentryczncj, wiedząc dobrze Jak dalece nie była ona w zgodzie z nauką będącą pod centurą Kościoła Ulegając namowie przyjaciół dopiero pod koniec ewego tycie wielki astronom polski ogłosił swoje nieśmiertelne dzieło pt. De reuołulkinlhui

słuszne, gdyż po jego śmierci rozpętała się Imrzn i -ud nad Jago troi tą

W 1616 r. dzieło Kopernika zostało .................u indeksie |ir»ei Kole

gium św. Inkwizycji. W chwili, kieil. dżudo Kopcruito /.niilatln się nn cenzurowanym drugiemu badaczowi Caldcns.-oici HIWI4 IHŚ3) |io|ii«ra jącemu myśl Kopernika zakazano ogłoszeniu luj tuniki. Mimo lii w IIt lJ r,