020 fn

Wilson w Oksfordzie). Późniejszy rozwój cmpiryzmu logicznego usunął w den tę metodę filozofowania. Dopiero tzw. „Drugi Wittgenstc-in" (tzn. Ludwig Wictgensrein w drugim okresie swojej filozoficznej działalności) zwrócił uwagę na znaczenie analiz języka potocznego dla filozofii. Po załamaniu się neopozytywizmu w latach sześćdziesiątych wielu filozofów nawiązało do myśli „Drugiego Wittgenstcina” i rozpoczął się gwałtowny rozwój tego typu filozofowania.

Należy starannie odróżnić filozofię języka od filozofii lingwistycznej. Filozofia języka jest dyscypliną filozoficzną (działem filozofii), której przedmiot zainteresowania stanowi język. Zajmuje się ona badaniem ogólnych cech i funkcji języka oraz związanych z nimi pojęć, takich jalc odniesienie, znaczenie, prawdziwość, weryfikacja. Filozofia języka w swoich badaniach wykorzystuje osiągnięcia szczegółowych nauk o języku: nauki o ewolucji języków, ich strukturach i gramatykach, językoznawstwa porównawczego, rozmaitych filologii itp. Filozofia lingwistyczna natomiast jest metodą filozoficzną, która usiłuje przy pomocy analiz językowych przyczynić się do rozwiązania tradycyjnie filozoficznych problemów. Filozofia lingwistyczna wykorzystuje oczywiśde wyniki filozofii języka, traktując je jako swoje narzędzia badawcze.

Do najwybitniejszych przedstawicieli filozofii lingwistycznej należą: PJ-. Strawson, SA Kripke, S.N. Hampshire, P.T. Geach. Niekiedy cały nurt filozoficzny związany z językiem i różnymi metodami jego badania nazywa się filozofią analityczną.

2.4.5. Sjntemy metafizyczne

Często słyszy się twierdzenie, że XX wiek był stuleciem o nastawieniu antymetafizycznym. Nie jest to prawdą. Wielkie systemy metafizyczne w naszych czasach nie są bynajmniej zjawiskiem wyjątkowym. Ubiegłe stulecie zaczęło się od pragmatyzmu w Ameryce, a wkrótce potem w Europie odnosiły sukcesy systemy metafizyczne Nicolai Hartman-na i Henriego Bergsona. Zwłaszcza ten ostatni nadawał piętno myśli europejskiej w pierwszej połowie stulecia.

Wprawdzie metafizyka procesu Alfreda Northa Whitchcada chronologicznie również należy do pierwszej połowy XX wieku, karierę zrobiła ona dopiero nieco później: najpierw w Stanach Zjednoczonych, a obecnie także w Europie. Istnieją również doić zaawansowane próby opracowania teologii w duchu filozofii Whitchcada (tzw. teologia procesu). Myśl Whiteheada, pozostając autentyczną metafizyką w stylu wielkich systemów filozoficznych, wprost nawiązuje do nauk empirycznych, zwłaszcza do współczesnych Whiteheadowi osiągnięć biologii i fizyki. Metafizykę procesu można do pewnego stopnia uważać za filozoficzne opracowanie tych nauk.

W XX wieku nadal rozwija się filozofia tomistyczno-arystotele-sowska w swojej wersji neotomistycznej (przedstawiciele tego kierunku swój styl uprawiania filozofii lubią nazywać klasycznym). Zdaniem ncotomistów tym, co odróżnia metafizykę od innych typów poznania, jest badanie bytu pod kątem jego istoty (tomizm esencjalny) lub pod kątem jego istnienia (tomizm egzystencjalny). Po Drugim Soborze Watykańskim (1962-1965) myśl chrześcijańską cechuje stopniowe, ale dość zdecydowane, odchodzenie od comizmu na rzecz szeroko rozumianego dialogu z różnymi współczesnymi kierunkami filozoficznymi.

2.5, Nauki formalne i realne

Nauki szczegółowe można podzielić na formalne i realne. Podstawą tego podziału jest tradycyjne rozróżnienie formy i treści. Język nauk formalnych nie posiada treści, a jeżeli niekiedy wydaje się ją posiadać, jest ona nieistotna. Na przykład zdanie: „teraz jest godzina pierwsza lub teraz nie jest godzina pierwsza” tylko pozornie posiada treść; w istocie nie niesie ono żadnej informacji (słuchacz nie dowiedział się, która jest obecnie godzina). Liczy się jedynie forma tego zdania. W zapisie logicznym formę tę można wyrazić symbolicznie: p v p (czytamy: „p lub nieprawda, że p"). Forma ta jest tego rodzaju, że obojętne jakie zdanie podstawimy za p, całe zdanie zawsze będzie prawdziwe. Tego rodzaju zdania nazywają się tautologiami.

-21-