084 (5)

nie na fleksyjny, lecz na słowotwórczy charakter relacji między członami prefiksalnych par aspektowych. Będziemy też zbiory form czasownikowych typu {robić, robi,robił,..., robiąc} i {zrobić, zrobi,.... zrobił,..., zrobiwszy) traktować jako należące do dwu różnych leksemów czasownikowych ROBIĆ i ZROBIĆr

Zgodnie z powyższą argumentacją aspekt winien być uznany dla części czasowników za kategorię fleksyjną (w wypadku par aspektowych z sufiksalnie deiywowanym czasownikiem niedokonanym), dla części zaś - za kategorię słowotwórczą (w wypadku par aspektowych z prefiksalnie derywowanym czasownikiem dokonanym). Rozstrzygnięcie to (przyjęte w Gramatyce... 1984) jest jednak niewygodne z kilku względów. Przede wszystkim zmusza do niejednolitego traktowania kategorii aspektu: funkcjonalnie ta sama opozycja gramatyczna jest raz traktowana jako fleksyjną, raz jako słowotwórcza, przy czym czynnikiem rozstrzygającym jest zjawisko drugorzędne z punktu widzenia funkcji aspektu, tj. sposób morfologicznego sygnalizowania opozycji aspektowej. Ponadto bardzo duża liczba czasowników nie wchodzących w opozycję czysto aspektową (czasowników niedokonanych pozbawionych dokonanych odpowiedników o identycznym znaczeniu leksykalnym z jednej strony i czasowników dokonanych bez niedokonanych odpowiedników z drugiej) sprawia, że kategoria fleksyjną aspektu byłaby ograniczona jedynie do pewnego (co prawda licznego) podzbioru czasowników. Ważne jest również to, że istnieje wyraźna zależność między leksykalnym znaczeniem czasownika a jego zachowaniem aspektowym (tzn. tym, czy dany czasownik wchodzi w parę czysto aspektową, czy też nie; zob. „Kategorie morfologiczne...”, 2.). Powyższe fakty, a także morfologiczna nieregulamość prefiksalnej derywacji aspektowej, skłaniają do uznania czasowników o różnym aspekcie za różne leksemy nawet w wypadku identyczności znaczenia leksykalnego czasownika niedokonanego i dokonanego. Rozstrzygnięcie to jest jednak w większej mierze podyktowane względami praktycznymi (w tym dydaktycznymi: jednolitość opisu kategorii aspektu), niż względami teoretycznymi. Te ostatnie bowiem pokazują, że aspekt jest jedną z tych kategorii gramatycznych, których status nie poddaje się jednoznacznym rozstrzygnięciom klasyfikacyjnym.

O kategorii aspektu w języku polskim zob. C. Piemikarski (1969).

5.3. PRZYMIOTNIKI 5.3.1. Przysłówki i predykaty wy

Wątpliwości co do fleksyjnego czy słowotwórczego statusu dotyczą tu form stopnia wyższego (i najwyższego) oraz przysłówków odprzymiotnikowych i predykatywów (zob. 3.4.7.; status gramatyczny form typu rad, gotów, winien omówiono w 3.4.2.).

Różnica funkcjonalna między formami gramatycznymi uznawanymi bezdyskusyjnie za należące do paradygmatu przymiotnika (dobry, dobra,..., dobremu, .... dobrych) a formami typu {dobrze), uznawanymi tradycyjnie za odrębne leksemy (przysłówkowe lub predykatywne), sprowadza się do różnicy funkcji syntaktycznej przy tożsamości znaczenia leksykalnego form typu {dobry, ...}